Rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti

Reaksiyani bajansh uchun 3-5 tomchi KJ eritmasiga bir necha tomchi H₂SO₄ eritmasi va 1-2 tomchi KMnO₄ eritmasi tomizsak, KMnO₄ ning och binafsha (pushti) rangi yo`qolib, qo`ng`ir rangli yod ajralganini ko`ramiz.
Nitrit klslota - HNO₂va uning tuzlari kislotali muhitda yodid ionni yodgacha oksidlaydi.
2J^- + 2NO₂^- + 4H⁺→4 J₂ + 2H₂O + 2NO
Yodning ajralganini kraxmalning ko`karishidan bilib olish mumkin. Reaksiya sovuq sharoitda kuchsiz kislotali (CH,COOH) muhitda bromidlar, sianidlar (CN<sup>-</sup> + J<sub>2</sub>→CNJ↓ + J<sup>-</sup>) va qaytaruvchilar ishtirok etmaganda o`tkazilishi kerak.
Reaksiyani bajarish uchun chinni plastinkaga 1-2 tomchi tekshiriladigan eritma tomizib, unga kraxmal, KNO₂ va sirka kislota eritmalaridan bir tomchidan qo`shing.
J<sup>-</sup> anioni kuchli qaytaruvchi bo`lgani uchun kislotali muhitda K₂Cr₂O₇, FeCl₃, CuSO₄ kabi oksidlovchilar ta'sirida ham oksidlanadi:
2KJ + 2FeCl₃ →J₂+2FeCl₂+2KCl
4KJ + 2Cu SO₄→2CuJ+J₂+ 2K₂SO₄
Sulfid anionining reaksiyalari
Sulfid kislota tuzlari nordon va o`rta tuzlarga bo`linadi. Gidrosulfidlar va ammoniy hamda ishqoriy va ishqoriy-yer metallari sulfidlari suvda yaxshi eriydi. Qolgan barcha sulfidlar (o`rta tuz) suvda kam eriydi. Suvda eruvchan sulfidlar kuchli gidrolizlanib, ishqoriy muhit hosil qiladi. Ishqoriy va ishqoriy-yer metallari sulfidlarning suvli eritmalari gidroliz tufayli kuchli ishqoriy rauhitga ega bo`ladi. Ko`pchilik oltingugurtli birikmalar (polisulfidlar) sulfid kislota tuzlari sifatida qaralsa, ularning ayrimlari tioangidridlar xossalarini namoyon qiladi.
Sulfid ioni va vodorod sulfid kuchli qaytaruvchilik xossalariga ega. Sulfid kislota (vodorod sulfidning suvli eritmasi) saqlanganda havo kislorodi ta'sirida oksidlanib, oltingugurt hosil qiladi, oqibatda vodorod sulfidli suv loyqalanadi:
2H<sub>2</sub>S+O<sub>2</sub>→2H<sub>2</sub>O+2S↓
Kuchli oksidlovchilar sulfidionni sulfat iongacha oksidlaydi:
PbS + 4H<sub>2</sub>O<sub>2</sub>→ PbSO<sub>4</sub> + 4H<sub>2</sub>O
Sulfid ioni rangsiz blsa-da, uning tuzlari turli ranglarga egadir.
I . Xlorid yoki sulfat kislota sulfidlar bilan ta'sirlashganda vodorod sulfid hosilbirladi.
Reaksiyani bajarishda probirkaga ozgina maydalangan qattiq sulfldyoki 2-3 tomchi suvlieritma solib, unga tomchilatib. 15 % fi xlorid yoki sulfai kislota eritmasi qo`shiladi va probirka kichik voronka o`rnatilgan tiqinbilanbcrkitiladi. Voronkanitig ustiga Pb(CH,COO), eritmasi bilan ho`ltangan fillr qog`oz yopilib, aralashma sckinqizdiriladi.Ajralib chiqayotgan vodorod sulfid tufayli (mo`rili shkafda) fillrqog`ozi qorayadi.
Ayrim tojinslaridagi kameriydigansuIfidlarlCuS, Cu.,S. CoS. NiS. HgS, As,S,) kislotalar bilan ta'sirlasliganda vodorod suifid ajralmaydi. Bunday sulfidlarni eruvchan holatga o`tkazish uchun NaOH bilan yaxlitlash
CuS + 2NaOH CuO + Na,S + II,O
yoki nix kukuni bilan aralashtirib. xlorid kislota bilan ishlash taiab etiladi:
Zn+HgS→ZnS↓+Hg↓
ZnS+2HCl→ZnCl₂+H₂S
2. Kaliy permanyanat yoki hnshqa oksidlovchilar kislotali muhitda sulfldionnj oltingugurtgacha qaytaradi.