Рта махсус таълим вазирлиги Ўзбекистон республикаси

2. Балиқчилик хўжаликлари
Республикамизда балиқчилик икки йўналишда олиб борилади, бу табиий сув ҳавзаларидан балиқ овлаш ва ҳовузларда балиқ етиштириш. Шундан келиб чиқадиган бўлсак балиқчилик хўжаликлари ҳам балиқ овлаш ва етиштирувчи хўжаликларга бўлинади.
Балиқ овлаш хўжаликлари.Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2003 йил 13 августдаги 350-сонли “Балиқчилик тармоғида монополиядан чиқариш ва хусусийлаштиришни чуқурлаштириш тўғрисида”ги қарорига асосан барча табиий балиқчилик хўжалиги ҳавзалари балиқ овлаш корхоналарига танлов асосида ижара шартларида камида 10 йил муддатга бириктириб қўйилди.
Ижара шартномаси тузган балиқ овлаш корхоналари томонидан табиий сув ҳавзаларида балиқ овлаш мавжуд биологик ресурслардан ва вужудга келаётган талабдан ҳамда маҳсулдорликни сақлаб қолиш ва балиқ ресурсларини зарур даражада кўпайтиришдан келиб чиққан ҳолда квотасиз асосда амалга оширилади.
Республикамизда тўлиқ балиқ овлашга ихтисослашган хўжаликлар сони камчиликни ташкил қилади. Аксарият балиқ овловчи хўжаликларининг асосий фаолият тури бошқа бўлиб, бу ҳолат балиқчиликни ривожлантириш ва статистик ҳисоботларни олишда қийинчилик туғдирмоқда.
Юқорида айтилганидек балиқчилик ҳўжаликларини ,жумладан балиқ овлаш ҳўжаликларини ихтисослаштириш мақсадга мувофиқдир.Балиқ етиштириштириш хўжаликлари ёки ҳовуз хўжаликлари. Ҳовуз хўжаликлари ҳам ўз навбатида икки типда бўлиши мумкин: илиқ ва совуқ сувда фаолият олиб борувчи ҳўжаликлар.
Республикамизда совуқ сувда фаолият олиб борувчи саноқли хўжаликлар мавжуд бўлиб, улар кичик ҳажмда ишлаб чиқариш кўрсатгичларига эга. Ушбу ҳўжаликлар хонбалиқ боқишга ихтисослашганлар. Собиқ иттифоқ даврида қурилиб, хозирда фаолият олиб бораётган Тошкент вилояти бўстонлиқ туманидаги “Хонбалиқ хўжалиги” аксарият ўқувчиларимизга маълум.
Республикадаги илиқ сувларда балиқ етиштириш нисбатан ривожланган бўлиб, ховузларда балиқ етиштириш технологияси карп ва ўтхўр балиқлар (оқ ва чипор дўнгпешона ҳамда оқ амур) балиқлар поликультурасига асосланган. Шу сабабли биз ушбу типдаги балиқчилик хўжаликларига тўхталиб ўтамиз.
Ховуз балиқчилик хўжаликларини балиқ етиштириш жараёнини ташкил қилиш тизимига қараб: тўлиқ ва тўлиқсиз тизимли хўжаликларга бўлинади.Тўлиқ тизимли балиқчилик хўжаликларида балиқ увилдириқдан товар балиқ ҳолатигача ўстирилади. Кузда, балиқчилик хўжалиги томонидан ҳовузлардан балиқлар овланади ва истеъмолчиларга сотишга жўнатилади.
Тўлиқсиз тизимдаги балиқчилик хўжаликлари томонидан балиқ ўстириш жараёнини иккидан бир қисми амалга оширилади, яъни, ёки балиқ чавоқлари ўстирилади, ёки товар балиқ ўстирилади. Тўлиқсиз балиқчилик хўжаликларини биринчи типи – питомник, иккинчиси – бир йиллик ўстириш хўжаликлари деб аталади.
Балиқчилик хўжаликлари турли айланиш даврларига эга. Айланиш даври деганда ҳовуз балиқчилигида балиқни увилдириқдан товар ҳолгача ўстиришга кетадиган вақт тушунилади. Турли хўжаликларда айланиш даври турлича бўлиб, бир йиллик, икки йиллик ва уч йиллик айланиш амалга оширилади, республикамизнинг аксарият хўжаликларида асосан икки йиллик айланиш даври кўроқ қўлланилади.