Ўрта махсус таълим вазирлиги

 
Лапар. Лапар ўзбек халқ қўшиқчилигида жуда кенг тарқалган 
бўлиб, у шўх, рақсона куй усулида бўлиб, одатда ялла, икки қисмли, уч 
қисмли, баъзида кўпчилик томонидан айтишув тарзида айтилган. Лапар 
ижрочилар кўпинча қўшиқни куйлашда ўзи рақсга тушиб куйлашади.
Бундай қўшиқларни куйлаш жараѐнида тингловчилар ҳам завқ билан чапак 
чалиб, унга жўр бўлишади. Халқимиз орасида машҳур бўлган «Омонѐр», 
«Илилла ѐр», «Билаг узук», «Қорасоч», «Жаху-жаху», «Олмача анор», 
«Андижонга борай дедим, боролмадим», «Ойижон», «Қилпиллама», «Оға 
Даром» шулар жумласидандир.
Халқимиз мусиқа меъросида лапарларни халқ йўлидаги ва уларни хор ѐки 
ансамбл ижросига замонавий естрада, кўп овозлиликка мослаштирилган 
вариантлари кўп учрайди. Юқоридаги лапарларни деярли барчасига бу нарса 
тегишли десак янглишмаймиз. Лапарлар ижро услуби билан ўлан-айтимларга 
бироз яқинроқ туради. Қуйида халқ лапар айтимларидан намуналар 
келтирамиз. 
1. Ойижон. 
Қиз: 
Ойижон, ойижона Бошгинам, оғрийдия Ойижон, 
ойижона Бошгинам, оғрийдия 

---

Она: Бошгинангдан ойинг ўргулсин 
Нималарга оғрийдия. 
Бошгинангдан 
ойинг 
ўргулсин 
Нималарга 
оғрийдия. 
Қўшиқ шу таҳлитда давом этади. 
Халқ орасида бахшилар куйлайдиган лапарларда бир-бирини севишган қиз 
билан йигит сўз санъатида тортишмачоқ ўйнайди, ақл-фаросатда, зийраклик 
ва хозиржавобликда йенгил юмор, ҳазил-мутойиба билан бир-бирини мот 
қилишга ҳаракат қилади. Бу еса ўз навбатида тингловчи-томошабинларни 
қизғин қувонч ва хурсандчиликларига сабаб бўлади. 
Лапарларни таҳлил ва тавсиф қилишда нималарга эътибор қилиш керак? 
1. Лапарларни ким, кимлар томонидан айтилиши; 
2. Қайси махаллий услубга тегишлилиги (Хоразм, Сурхондарѐ, 
Қашқадарѐ, Фарг`она, Тошкент); 
3. Қандай вазиятда айтилиши; 
4. Мазмун ва моҳияти, яъни, деҳқончилик, чорвачилик, тўй, 
байрамлар билан боғлиқлиги; 
5. Характери, ҳазил, сўз о`йини, бир-бирини синаш, айтишув ва 
ҳоказо. 
6. Халқ хаѐтини маълум бир қирраларини акс еттириши; 
7. Тарбиявий-таъсирчанлик хусусияти.