Rtа mахsus tа’lim vаzirligi nizomiy nomidаgi toshkent dаvlаt pedаgogikа universiteti

6. Materik Yunonistoni va orollar. 
Antik mualliflarning ma’lumotlariga 
ko`ra, ellin davrida Yunonistondan aholining katta qismi sharqqa ko`chdi. Faqat 
Afina va Korinf o`z ahamiyatini saqlab qolishga urindi. Yunoniston hududidagi 
talonchilik urushlari iqtisodiy hayotni butunlay izdan chiqardi. Ijtimoiy 
ziddiyatlar keskinlashdi. Bu esa, og`ir qarama-qarshiliklarni tug`dirdi. Spartada 
bu ziddiyatlarni bartaraf etish uchun podsholar-Agis IV (er. avv. 245-241-yillar) 
va Kleomen II (er. avv. 235-221-yillar)lar islohotlar o`tkazishdi. Qarzlarni bekor 
qilishga harakat qilindi. Boy spartaliklarning bir qism yerlari tortib olinib, yersiz 
spartaliklarga taqsimlab berildi. Eforlar kollegiyasi tugatilib, davlat 
vakolatlarining katta qismi podsholar qo`liga to`plandi. Aholining katta qismi 
islohotlarni qo`llb-quvvatladi. Sparta qo`shinining qudrati kuchayib, Spartaning 
asosiy raqibi Axey ittifoqiga qarshi g`olibona urushlar olib borildi. Axey ittifoqi 
Makedoniyaning yordami bilan Spartaga qarshi urush boshladi va Sparta 
qo`shinlarini er. avv. 222-yil mag`lubiyatga uchratdi. Sparta tushkunlikka uchrab, 
oxir-oqibatda er. avv. 146-yil o`z mustaqilligini yo`qotdi va Rim provinsiyasi 
tarkibiga kirdi.
 
Er. avv. III asrda yangi ellin dunyosining yaratilishi Bolqon Yunonistonini 
madaniy markaz sifatidagi rolini yo`qolishiga olib keldi. Natijada bu hudud ellin 
dunyosining chekka hududiga aylandi. Hududda ijtimoiy-iqtisodiy vaziyat 
keskinlashdi. Ijtimoiy-iqtisodiy ziddiyatlar kuchayib, er. avv. III asrda yerlarni 
qayta taqsimlash harakati Yunonistonda avj oldi. Joylarda hokimiyatni tiranlar 
egallay 
boshladi. 
Aholi 
Argosda 
tiran 
Aristomaxni, 
Megalopolda 
Aristodemniqo`llab-quvvatladi. Er. avv. III asr o`rtalarida Xios va Teriorollarida 
norozilik harakatlari kuchayib ketdi.
Yunonistonning 
madaniy 
o`choq 
sifatidagi 
shuhratini 
Afina 
qo`llabquvvatlab turdi. Afinada yunon falsafasi o`qitildi. Bu yerda bir qancha 
an’anaviy haykaltaroshlik maktablari mavjud edi. Egey dengizi havzasi orollari 
ichida eng gullab-yashnagani Rodos edi. Rodos Ptolemeylar Misridan o`z 
mustaqilligini saqlab qoldi. Rodos kemalari Egey dengizini qaroqchilardan 
tozaladi. Rodos tranzit savdo markazi edi. Har yili Rodos orqali 50 mln draxma 
(taxminan hozirgi 500 mln $) qiymayida mahsulotlar o`tar edi. Uning kemalari 
Suriya, Kichk Osiyo, Attika orollari va Qora dengiz qirg`oqlaridan mahsulotlarni 
tashidi. Rodosdan xurmo va asal Misrga chiqarildi.
Rodosda san`at gullab-yashnadi. Mahalliy haykaltaroshlik maktablari 
shakllandi. Rodosning homiysi xudo Geliosga atab mashhur Lisippning shogirdi 
haykatarosh Xares 36 metrli haykal yaratdi. Bu haykal 12 yil davomida bunyod 
qilindi (taxminan er. avv. 304-292-yillar). Bu haykal Pergamdagi mavzoley va 
Galikarnosdagi Artemida ibodatxonasiniung kichik zamondoshi edi. Shuningdek, 
“Ilonlar bilan kurashayotgan Laokoonva uning o`g`illari” haykallari guruhi 
mashhur edi.

---

180
Rodosda notiq Esxin asos solgan Rodos notiqlik maktabi faoliyat ko`rsatdi. 
Er. avv. II asr oxiri-I asr boshida Rodosdamashhur Sitseronning o`qituvchisi notiq 
Molon ta’lim oldi. Rodos homiyligida orollarda ipakchilik va vinochilik markazi, 
Kosda mashhur tabiblar maktabi faoliyat ko`rsatdi.