Rtа mахsus tа’lim vаzirligi nizomiy nomidаgi toshkent dаvlаt pedаgogikа universiteti

3.
 
Iqtisodiy-ijtimoiy hayot. 
Kritning ijtimoiy-siyosiy munosabatlari 
to`g`risida aniq ma’lumot yo`q. Qadimgi Krit jamiyatida qullar bo`lgani taxmin 
qilinadi. Kritda qul mehnatidan podsho xo`jaliklarida foydalanilgani, xonaki 
qulchilik mavjud bo`lgani faraz qilinadi. Er. avv. III ming yillikga borib 
taqaladigan Messara vodiysida mavjud bo`lgan guruhiy qabrlar, Vasilikadan 
topilgan ikki qavatli uylar jamoa munosabatlarining uzoq vaqt mavjud 
bo`lganligidan dalolat beradi.
Orolda qishloq xo`jaligi yaxshi yo`lga qo`yilgan. Topilgan qishloq 
qo`rg`onlari yirik yer egaligi va boy dehqonlar bo`lganidan dalolat beradi. Fest 
shahri yonidan topilgan ko`zaning sirtida odatda pishgan zaytun mevalarini urib 
tushiradigan panshaxasimon tayoq ko`tarib kelayotgan bir to`da dehqonlar 
mohirona tasvirlangan. Podsho saroylarining ko`p sonli xonalaridan
hunarmandchilik ustaxonalari topilgan. Kritda asosan uch soha: kemasozlik, 
kulolchilik va qurilish rivojlangan. Kritliklar mohir me`mor bo`lib, ko`p qavatli 
saroylar, ustaxonalar va omborlar qurganlar. Kulolchilik yuqori darajada 
rivojlanib, kulollar turli shakldagi buyumlar yasagan. Kulollar odam bo`yidan 
baland qalin devorli xumlardan tortib, devori tuxum po`chog`idan ham yupqa 
nafis ko`zalar yasaganlar. Ko`zalarda rangli tasvirlar, ayniqsa, gullar, sakkiz 
oyoqlar (dengiz hayvoni) ustalik bilan tasvirlanadi. Kemasozlar er. avv. XVIXV 
asrlarda suvda uzoq masofaga suzadigan dengiz kemalarini qurganlar.
Knoss hukmdorlarining kuchli dengiz floti O`rtayer dengizining sharqiy 
qismiSitsiliyadan Suriyagacha, Misrdan Atlantikagacha suzar edi. Kritliklar Misr, 
Suriya va Sharqiy O`rtayer dengizining boshqa shaharlari bilan keng dengiz 
savdosini olib bordilar. Krit hunarmandchilik mahsulotlari namunalari 

---

123
Mesopotamiyadagi Mari shahridan topilgan. Misr devoriy tasvirlarida Krit 
(Keftiu) elchilari tasvirlanadi. Krit orolida esa, Misr va Suriya hunarmandchilik 
mahsulotlari topilgan. Italiyaning Sitsiliya oroli va Kampaniya qirg`oqlaridan 
topilgan Krit buyumlari g`arbiy yo`nalishda kritliklar jadal savdo qilganlaridan 
dalolat beradi.
Er. avv. 1450-yillarda jangovar axey qabilalari orolga bostirib kirib, Kritning 
siyosiy yetakchiligiga chek qo`ydilar. Egey havzasi ikki asr mobaynida, doriylar 
kelganlariga qadar axeylar hukmronligi ostida qoldi.