|
Ma`ruza №2,3
Mavzu: Qadimgi sharq tarixi. Qadimgi Misr podshohligi
Режа:
1.
Qadimgi sharq tsivilizatsiyasi.
2.
Misrshunoslik fanining rivojlanishi.
3.
Qadimgi podsholik davridagi Misr (er.av. XXIII - XVIII asrlar).
4.
Yangi va so‘ngi podsholik davrida Misr davlati (er.av.XVI-XII asrlar).
5.
Qadimgi Misr madaniyati.
Qadimgi sharq tsivilizatsiyasi.
Insoniyat tarixida ibtidoiy jamoadan
tsivilizatsiyaga o‘tish shaharlarning paydo bo‘lishi, ularning hokimiyat va diniy
markaz sifatida shakllanishi ibodatxona, saroylar qurilishi, yozuvni paydo
bo‘lishi bilan va shuningdek jamiyatda turli sinflar va davlatchilikni paydo
bo‘lishi bilan boshlanadi. Tabiiyki, tsivilizatsiyalar tarixi Qadimgi Sharqda er.av.
IV ming yilliklardan jamiyatning taraqqiyoti natijasida turli ijtimoiy qatlamlarni
paydo bo‘lishi bilan boshlanadi. Qadimgi Sharq tsivilizatsiyasi turli geografik
hududlarda, turli davrlarda tugallandi. Jumladan Old Osiyoda Qadimgi Sharq
tarixi Makedoniyalik Iskandarning yurishlari (er. av. IV asr.) bilan tugallandi,
Janubiy va Sharqiy Osiyo mamlakatlari uchun eramizning II ming yilligining
ikkinchi yarmigacha davom etdi. “Qadimgi Sharq” geografik tushunchasi
shimoliy-g’arbiy Afrikadan Tinch okeanigacha va buyuk cho‘ldan Hind okeani
va Saxaragacha bo‘lgan ulkan hududni qamrab oladi. Asosan bu hudud subtropik
iqlimli, yozi juda issiq va quruq, yumshoqligi bilan ko‘zga tashlanadi.
Birinchidan
, insonlarda tashkiliy ahamiyatga, ikkinchidan xalqlararo
xarakteristikasining sivilizatsiyasidan kelib chiqishning ahamiyati.
17
A.
Misol uchun, Mesopotamiya va Misr sivilizatsiyalar shaharlari o`zining
harbiy va geografik o`rni va oldi-sotti savdo aloqalari rivojiga ega bo`lgan, lekin
ular bir- biridan farq qilgan.
1.
Misrda ko`proq haykaltaroshlikda o‘lim va o‘limdan keyingi hayotga
ko`proq e`tibor berganlar. Jumladan, Misr madaniyatiga ham.
2.
Mesopatamiyada esa, badiiy va adabiy asarlar bo‘lishiga bo‘lgan istak
bir oz ko‘proq bo`lgan.
3.
Misrliklar ayollarga erkinlik berish tarafdori bo`lganlar.
4.
Misrliklar, bolalarni o`ldirishga qarshilik qilganlar.
5.
Madaniyat va siyosiy tomondan ham sivilizatsiyada ma`lum bir
yo`nalish yo`lga qo`yilgan.
B. Mesopatamiya va Misrdagi rivojlanishda asosiy urg`u bir - biri bilan
solishtirish bo`lgan.
1.
Harappa sivilizatsiyasi nozik shaharlarini yanada yuksalishi
va rivojlanishida asosiy urg`u shunga qaratilgan.
2.
Xitoy madaniyatida boshqaruvga judda katta e`tibor berganlar.
C.
Har bir shahar rivojlanishda o`z yo`liga ega bo`lgan. O`zining boshqaruvi,
savdo aloqalari, qonun qoidasi va ilm fani o‘z tarixiga ega bo`lgan.
VII.
Bu barcha ilk sivilizatsiyalar avlodlarga meros bo`lib ta`sir ko`rsatgan.
A.
Suvdagi sivilizatsiyada pul muomalaga kiritilgan.
B.
Suv yo‘li orqali bo`lgan jarayonlarda sivilizatsiya ta`siri juda
katta ahamiyat kasb etgan.
1. Dengiz orqali Misr va Mesopatamiya aloqasi Gretsiya va Krit shaharlariga
va qoloq shaharlarga o`z ta`sirini o`tkazgan. C
.
Sivilizatsiya uchinchi merosining
ta`siri.
1. Shanxay sulolasi o‘zlarining yarim afsonaviy tarixi, Shanxay siyosiy
tartibda konsepsiyasini joriy etgan va bundan Xitoy madaniyati xabardor edi.
2.O`rta Osiyo va Yevropa madaniyatidagi Mesopatamiyaning ta`siri o`tgan
4
.
Ko`p mingyilliklar o`tib, insonlar o`z ijtimoiy infratuzlilmalarini yaxshilash
bo`yicha o`z strategiyalarini mudom rivojlantirib bordilar. Yuksak madaniy
o‘zgarishlar, demokrafik portlashlar, va texnologik innovatsiyalar miloddan
avvalgi 3500 yillarda murakkab iyerarxik jamiyatlar tashkil topishiga yo`l ochib
berdi, ular shaharlarda to`plandilar va yangi jamoaviy institutlar tomonidan
kuchaytirildi. Shahar hayoti inson tajribasini shakllantirdi. Insonlar uchun
ishonchli suv manbalarni topish muhim edi, chunki sugòrish manbasining aniqligi
yirik aholini ozuqa bilan ta`minlash uchun zarur darajada ekin ekishga imkon
yaratardi.
Aynanshujoylardakeyinchaliksvilizatsiyalarpaydobо‘ldi.Qadimgi
Sharq
xalqlarining tsivilizatsiyalari asosan buyuk daryolar Nil, Dajla va Frot, Hind,
Gang, Xuanxe, Yantszi, Amudaryo kabi daryo havzalarining unumdor
4
Peter N. Stearns. A Brief History of the World. Part I. THE TEACHING COMPANY. New York. 2007. р. 15-16.
18
vodiylarida sun`iy sug’orishga asoslangan xo‘jalik hayotini samarali rivojlanishi
bilan ajralib turadi. Qadimgi Sharq tsivilizatsiyasi jahon xalqlari taraqqiyotining
keyingi rivojlanishiga smarali ta'sir ko‘rsatadi va uning poydevori hisoblanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
