|
Kiritish operatori
Dasturda katnashayotgan uzgaruvchilarga boshlangach ma’lumotlar-ni berish uchun kiritish operatori kullaniladi.
Kiritish operatori 3 xil kurinishda bulishi mumkin:
1. READ (a,b,c,...);
2. READLN (a,b,c,...);
3. READLN;
bunda a,b,c, ... lar kiymatlari kiritilishi kerak bulgan uzgaruvchilar ruyxati.
READ (a,b,c,...) - operatori bajarilganda a,,s, ...
uzgaruvchilarning kdimatlari ketma-ket kiritiladi.
READLN (a,,s, ...) - operatori bajarilganda a,,s, ... uzgaruvchilarning kdimatlari kiritiladi, sung keyingi satrga utiladi. Keyingi kiritish operatoridagi uzgaruvchilarning kdy-matlari yangi kdtordan kiritiladi.
READLN - bunda berilganlar kiritilgandan keyin yangi satrga utish ta’minlanadi.
READ (a,b,c,...) va READLN operatorlarining birgalikda kullanilishi READLN (a,b,c, ...) operatoriga ekvivalent xisoblanadi.
Paskal tilida butun, x,akikiy va simvolli berilganlarni kiritish mumkin. Mantikdy berilganlarni kiritish mumkin emas.
Displey ekraniga dasturni kiritgandan keyin uni bajarish uchun buyruk, berilganda kiritish operatori, masalan READ (a,b,c) operatoriga kelganda kompyuter dasturning bajarilishini tuxtatadi. Ketma-ket a,,s uzgaruvchilarning sonli kdimatlari klaviatura tugmachalari orkali kiritiladi va [Enter] bosiladi. Sungra dastur bajarilishi davom ettiriladi.
Masalan: y=sinx+a+b+c funksiyaning kdymatini xdsoblang, bu yerda x=2; a=3,4; =1; s=2,14,
Bu xolda dasturda kiritish operatori kuiidagi kurinishda buladi:
read (x,a,b,c);
Bu operatordagi x,a,,s uzgaruvchilarning sonli kdymatlari kuyidagicha kiritiladi (xar bir uzgaruvchining kdymati kiritilgandan keyin probel tashlanadi):
2 3.4 1 2.14 va [Enter] bosiladi.
Chiqarish operatori
Chikdrish operatori dasturda xosil bulgan natijalarni chika-rish uchun kullaniladi. Chikarish operatori kuiidagi kurinishlarda bulishi mumkin:
1. WRITE (x,y,z,...) - bu operator bajarilganda x,y,z ,... uzgaruvchilarning kdimatlari chikariladi.
2. WRITELN (x,y,z,-.-) - bu operator bajarilganda x,y,z,... uzgaruvchilarning kiymati chikariladi va yangi satrga utishni ta’minlaydi;
3. WRITELN - displey ekranida yangi satrga utishni ta’minlaydi. Bunda x,y,z,--. lar kiymati chikdrilishi kerak bulgan uzgaruvchilarning ruyxati. Bu yerda xam WRITE (x,y,z, ...) va WRITELN operatorlari birgalikda WRITELN (x,y,z, ...)
operatoriga teng kuchli.
Masalan:
write (al,a3) writeln (xl,x3,x3);
write (' u ning kiymati = ' ,u) operatori bajarilgandan keyin displey ekranida (agar, masalan u uzgaruvchining xdsoblangan kdymati 5.6 ga teng bulsa), u ning kdymati =5.6 natija paydo buladi. x, u, z, ... lar butun, x,akdkdy, simvolli va mantikdy uzgaruvchilar bulishi mumkin.
Butun turdagi uzgaruvchining kdymati butun son kurinishida, x.akdkdy turdagi uzgaruvchining kdymati kuzgaluvchi yoki kuzgalmas nuk,tali kuriniщsagi x,akdkdy son sifatida, mantikdy uzgaruvchining kdymati TRUE (chin) yoki FALSE (yolgon) kurinishlarda, simvolli uzgaruvchilarning k;iymatlari aloxdda simvollar kurinishida chikdriladi.
Chik,arish operatorida butun va x.akdkdy sonli kdymatlarni chik,arishda kulaylik uchun formatlarni, ya’ni ajratilgan joyni xam kursatish mumkin.
Butun sonli kdymatlarni chikdrishda operatorning umumiy kurinishi kuyidagicha buladi;
write(a:m); yoki writeln(a:m); bunda a-uzgaruvchi nomi; t-chikdrilayotgan kdymat uchun ajratilgan joyni bildiradi (t-butun son).
Masalan:
write (a:4);
writeln (x:5,y:4);
Xakdkdy sonli kdymatlarni chikarishda operatorning umumiy kurinishi kuyidagicha buladi:
write (a:m:n); yoki writeln (a:m:n);
bu yerda a-uzgaruvchi nomi; m-chikarilayotgan k,iymat uchun ajratilgan umumiy joy, n-uzgaruvchining kasr kismi uchun ajratilgan joy bulib, bunda p< t va ikkalasi x^am butun sonlardir.
Masalan:
write (a:6:3);
writeln (x:8:5,y:8:4);
Chikarilayotgan k,iymatlar orasiga bushliklar belgisini x,am k,uyish mumkin:
write (' ' :p); writeln (' ' :p), bunda p butun sonli uzgarmas bulib, bushliklar sonini kursatadi.
Masalan:
write (a/ ' :4,);
writeln (a/ ' :3,s,' ' :3,d).
Chщarish operatorida izoxlarni xam kiritish mumkin:
write (' matn ); write (' izoxlar');
riteln (' x ning sipmati-', x);
write (' a-' ,a,'' ‘-' ,);
Masalan: y=sinx+a+b+c
funksiyaning kiymatini xisoblang, bu yerda x=2; a=3,4; =1; s=2,14.
Bu xrlda dasturda chikarish operatori kuyidagi kurinishda buladi:
write (u); yoki
write (' u= ,u);
Do'stlaringiz bilan baham: |
