Robot (Yamaha) qurilmasining ishlash prinsipi va harakat darajalari. Robot

---

1-amaliy ish 
Mavzu: 
Robot
(Yamaha) qurilmasining ishlash prinsipi va harakat darajalari. 
Robot-
sunʼiy mexanik qurilma.U,odatda, elektromexanik tizim boʻlib, odam mehnatini 
bajaradi. 
Robot
soʻzi bilan virtual dasturiy taʼminot agentlariga ham aytilishi mumkin, 
biroq ularni 
bot
 deyish qabul qilingan.
Robotni insonning hayoti uchun xavfli sharoitlar (kuchli radiatsiya, yuqori temperatura va 
boshqalar)da, odam borishi qiyin boʻlgan obyektlarda (suv ostida, kosmosda) kishi 
funksiyasini qisman yoki toʻla bajaruvchi mashina deb ham atashimiz mumkin.
Robotlar, asosan, 3 turga boʻlinadi: qatʼiy dastur asosida ishlaydigan Robot, odam 
(operator) boshqaradigan Robot va sunʼiy intellektli (integralli) Robot Ish bajarish turiga 
qarab, Robot manipulyatorlar, axborot uzatuvchi Robot, odimlovchi Robot va boshqalarga 
boʻlinadi. Robotlarning tashqi koʻrinishi ham, xattiharakatlari ham odamni eslatadi, yaʼni 
ular antropomorf (odamsimon) mashinalar hisoblanadi va boshqa mashinalardan shu 
xususiyati bilan farq qiladi.
Robotlar texnikasining asosiy 2 yoʻnalishi mavjud: sanoatda ishlatiladigan va 
favqulodda (ekstremal) sharoitda ishlatiladigan Robotlar texnikasi. Sanoatda ishlatiladigan 
Robot, Mas, Robot manipulyatorda “mexanik qoʻllari” va tashqi boshqarish pulti yoki 
oʻziga oʻrnatilgan dasturli boshqarish qurilmasi, EHM (kompyuter) boʻladi. Operator P. 
qoʻllarining harakatini bevosita yoki televizor ekranidan kuzatib boshqaradi. Koʻpincha 
Robot avtomatik boshqarish tizimi bilan jihozlanadi. Robotmanipulyatorlar, asosan, kishi 
salomatligi uchun xavfli boʻlgan (ekstremal) sharoitlarda qoʻllaniladi. Robotlar jarayonlarni 
avtomatlashtirishning eng samarali vositasi hisoblanadi. 
Robotlardan foydalanish sohalari borgan sari kengayib bormokda. Masalan, 
Yaponiyada 6 ming metrgacha chuqurlikda ishlay oladigan Robot"geolog", notani “oʻqib” 
elektr gitara chaladigan Robot "mashshoq", Avstraliyada qoʻy junini qirqadigan Robot 
"sartarosh", AQSH da suv ostida ishlay oladigan Robot "gʻavvos" yaratilgan. Germaniyada 
esa Robotlar politsiyada ishlaydi (ularga portlovchi moddalar oʻrnatilgan mashinalarni 
ochish vazifasi topshiriladi). Avtomobilsozlik rivojlangan barcha mamlakatlarda (shu 
jumladan, Oʻzbekistonda) Robotlar mashinalarni yigʻishda (ayniqsa, payvandlash ishlarida) 
qatnashadi. Ixtirochilar avtomobilni boshqara oladigan Robotni yasash bilan 
shugʻullanishmokda. Bunday Robotning varianti Volkswagen (VW) zdida (Germaniya) 

---

yaratilgan. “Klaus” laqabli ushbu Robot 2000 yilda namoyish qilingan. U boshqa Robotlar 
kabi 2 qoʻl va 2 oyokdi emas, balki 3 qoʻl va 3 oyoqqa ega. Bu Robot 2002 yilgi 
koʻrgazmada ham ishtirok etdi, lekin hali amalda qoʻllanilganicha yoʻq. Bunday Robotlar 
ustida Yaponiyada ham tajribalar olib borilmoqda. “Soni” kompaniyasi (Yaponiya) sunʼiy 
intellektli “Aybo” (“Oʻrtoq”) nomli Robotni yaratdi (2004). U uydagi koʻp ishlarni (mebelni 
surish, oynani artish, telefon jiringlaganda uy egasini chaqirish va boshqalarni) bajaradi.
Aynan qanday mashinalar robot, deb atalishi mumkinligi haqida bahslar ketayotgan boʻlsa-
da, odatiy robot quyidagi sifatlarga ega boʻlishi kerakligi taʼkidlanadi: 

Tabiiy emas, yaʼni ongli mavjudot tomonidan yasalgan. 

Atrof-muhitni kuzata oladi (koʻrish orqali kuzatishi shart emas; boshqa tur sezgi ham 
boʻlishi mumkin). 

Atrof-muhit bilan interfaol munosabatda boʻla oladi. 

Qandaydir darajada aqlli, yaʼni (mustaqil yoki oldindan dasturlangan) qaror qabul qila 
oladi. 

Dasturlana oladi. 

Aylanish yoki parallel koʻchish oʻqlari bilan harakat qila oladi. 

Epchil manipulatsiyalarni bajara oladi. 

Irodasini namoyish qila oladi (bu sifat muhim emas, zero antropomorfizmga taalluqlidir 

---