Ўрмончилик ” фанидан ўҚув-услубий мажмуа

Тундра ҳудуди.
Тундра ҳудуди муз океанининг қирғоқларини, Оқ денгиздан Беринг 
денгизигача бўлган районларни эгаллайди. Унинг жанубий чегараси Канин 
ярим оролининг жанубий қисмидан бошланиб, Печора дарёсининг 
қуйилишига етиб боради. Тундра ҳудудининг геологик тузилиши ва 
геоморфологик шакли хилма-хил, ҳудудлар майдони денгиз сатҳига нисбатан 
турли баландликда бўлиши сабабли бир-биридан фарқ қилади. Ҳудуднинг 
қуйи районлари денгиз ва континентал чўкмалардан иборат бўлиб, тоғ 
қияликлари ва чўққилар кристал тоғ жинслари билан қопланган. Иқлими 
совуқ бўлиши ва қиш 7-8 ой давом этиши билан характерланади. Булардан 
ташқари, ҳудудда кутб кечалари узоқ бўлади, ёзда кун салқин ва кечаси ёруғ 
бўлиб, қоронғи тушмайди. Ойнинг энг совуқ вақтида ўртача харорат –12
о
С 
дан -42
о
С гача, энг иссиқ вақтида -3
о
С дан Қ3
о
С гача бўлади. Бир йилда 
ўртача 150 мм дан 300 мм гача ёғин ёғади. Сув ниҳоятда кам буғланади, бир 
йилда 50 мм дан ошмайди. Ҳаво кўп вақт булутли бўлиб, доим кучли шамол 
эсиб туради. Сувнинг кўп вақт музлаб туриши унинг тупроққа сингиб 
кетишига йўл қўймайди. Муз эриган пайтларда тупроқнинг намлиги ортади, 
натижада аэрация ёмонлашади. 
Тупроғи ботқоқ тупроқ бўлиб, унда турли ботқоқ ўсимликлари 
тарқалган, уларнинг қолдиғидан юпқа торфли тупроқ қатлами ҳосил бўлади. 
Ўсимликлар таркибига кўра, тундрани қуйидаги типларга бўлиш мумкин: 
Лишайниклар тундраси. Бу ерда, асосан, тундра ўтлари-кладоний ва 
цетрарий ўсади. 
Йўсунлар тундраси. Бу жойларда асосан йўсунлар тарқалган бўлиб, 
улар таркибида лишайниклар ҳам учрайди. 

---

22 
Ўт ўсимликлар тундраси. Бу тундрада майин баргли баргли қиёқ ва 
ғалласимон ўт ўсимликлар ўсади. 
Бутали тундра. Бу тундрада паст бўйли қайин, қутб толи, оддий паст 
бўйли арча каби буталар тарқалган. 
Тундра ҳудудининг ўсимликлари буғулар учун асосий озиқ манбаи 
ҳисобланади. Тундрадаги дарё қирғоқларида, айрим участкаларда тез 
етиладиган сабзавот ва ем-хашак экинлари кўп экила бошланди. Кейинги 
вақтда ҳудуд хўжалик мақсадларида ўзлаштирилмоқда.