|
partiyalari yoki cheklangan nomenklaturadagi mahsulotlarning yirik
partiyalarini sotish bilan shug‘ullanishni afzal ko‘radilar. Bu firmalar,
odatda, bozorning konkret sektoriga ixtisoslashadi va shu sababli maxsus
tovarlar sotish uchun kerakli bilimlar va keng aloqalarga ega bo‘ladi.
Bunday
kompaniyalar
bilan
qo‘shma
faoliyat
qaltisliklariga
hamkorlikning ma’lum bosqichida ularning TMK xorijiy filiali mahsuloti
bilan raqobatlashayotgan tovarni afzal ko‘rish imkoniyati, TMK xorijiy
filiali
mahsulotini
sotish
uchun
ularda
malakali
xodimlarning
yetishmasligi va hamkorlikka intilishlari ularning real imkoniyatlariga
mos kelmasligi kiradi.
Bir necha kompaniyalarni tanishtiruvchi mahalliy agentlar bilan
birgalikda ishlash TMK xorijiy filiali mahsulotining shu agent xizmatidan
foydalanuvchi boshqa firmalar tovarlari va xizmatlari bilan shu
kompaniyalar doirasida yashirin raqobat qilishi xavfini o‘z ichiga oladi.
Biron-bir agentni xorijiy sherik sifatida tanlashdan oldin uning sof
vijdonligi, umumiy bilimi, harakatchanligi va muayyan tovarlar va
xizmatlar assortimenti bilan ishlash tajribasining mavjudligiga ishonch
hosil qilish lozim.
Potensial sheriklarni to‘g‘ri baholash uchun ularning qaysilari
ko‘proq mahalliy ma’muriyat va hukumat doiralarining ko‘magi va
hurmatiga egaligi, shuningdek, ular xalqaro kompaniyaning qabul qiluvchi
mamlakatdagi strategiyasini tushuna oladimi, qabul qiluvchi mamlakat
bozoriga xalqaro kompaniya chiqarayotgan tovarlar va xizmatlar
assortimentiga rozi bo‘la oladimi, xalqaro kompaniya xorijiy filialiga
mahalliy bozorda ishonchli ishga doir aloqalarni ta’minlay oladimi, O‘z
sotish tizimini taklif qila oladimi degan masalalarni aniqlab olish zarur.
Muloqotga yaxshi kirishuvchan sherik bilan hamkorlik qilish
maqsadga muvofiq, bu yangi bozorni o‘zlashtirish bilan bog‘liq
asabiyliklarni yumshatadi. Biroq muloqotga kirishuvchanlik asosiy narsa
emas. Ba’zan ko‘proq rasmiy muloqot qiluvchi mahalliy kompaniya
mahalliy bozor bilan mustahkam aloqalarga ega bo‘lishi, samaraliroq va
malakali ish yuritishi hamda xalqaro kompaniya talablariga ko‘proq mos
kelishi mumkin.
Qabul qiluvchi mamlakatlik sheriklar, odatda, xalqaro kompaniya
bilan qo‘shma faoliyatini ehtiyotkorlik bilan, ya’ni mahalliy bozorga
birinchi ikki yil davomida pastroq baholarda kam turdagi mahsulotni
chiqarish bilan boshlashni ma’qul topadi. Bu davr mobaynida shunday
83
muammolar vujudga kelishi mumkinki, ularning ta’siri natijasida xalqaro
kompaniya bilan hamkorlik amalga oshmasligi mumkin.
Shu bilan birga, xalqaro kompaniya mahalliy bozorni yaxshi
biladigan sheriklarning takliflariga e’tibor bilan qarashi kerak. Xususan,
mahalliy sherik qabul qiluvchi mamlakat bozoriga chiqarilayotgan
tovarlar assortimentini o‘zgartirishni yoki qadoqlashni bezash va o‘ramda
tovarlar birligi miqdorini mahalliy iste’molchilar didiga mos holda
o‘zgartirishni asossiz bo‘lmagan tarzda taklif qilishi mumkin.
Xalqaro kompaniya rahbariyati o‘tish davridagi mamlakatlarda bozor
xo‘jaligi tizimi sharoitlarida faoliyat yuritishda katta tajribaga ega
bo‘lmagan sheriklarni tanlash xususiyatlarini o‘rganishga alohida e’tibor
beradi. Sheriklarni (xususan, MDH mamlakatlarida) tanlash bo‘yicha chop
etilgan tavsiyanomalarning obzori sobiq Ittifoq respublikalarida sherik
tanlayotgan xalqaro kompaniyalarning “9 qoida”sini ajratishga imkon
beradi:
1. Sherik haqidagi tasavvurga asoslanmasdan uni tekshirish va biznes-
rejasini o‘rganish.
2. Sobiq Ittifoq korxonalari xodimlarining psixologiyasi va mahalliy
an’analarini hurmat qilish.
3. Hamkorlikni minimal hajmli bitimlardan boshlash.
4.
Kelishuvni
imzolashdan
avval,
sherik
bilan
ishonchli
telekommunikatsiya aloqasi o‘rnatilganligini aniqlash.
5. Sherik firmalar javobgar xodimlarining familiyalari va real
vakolatlarini aniq bilish.
6. MDH mamlakatlarida tashqi savdo va xorijiy investitsiyalar
haqidagi qonunchilikni chuqur o‘rganish.
7. Ichki baholar qanday shakllanishini va ularni boshqa
mamlakatlardan raqobatchi firmalar bergan takliflar bilan solishtirishni
bilish.
8. Mahsulot sifatini aniqlovchi standartlarning me’yorlarini bilish,
chunki MDH mamlakatlari firmalarining xodimlari shu me’yorlarni
ma’qul ko‘radi.
9. Soat farqlanishlarini hisobga olish.
84
Do'stlaringiz bilan baham: |
