Respublikasi oliy va

jadval¹¹ Guruhlashtirish usulidan foydalanishda amal qilinuvchi asosiy

tamoyillar.

t/r	Guruhlashtirish usulidan foydalanishda amal qilinuvchi asosiy tamoyillar
1	Guruhlash belgisini to’g`ri tanlanish
2	Faqat bir tizimga kiruvchi ko’rsatkichlarni tanlash
3	Ko’rsatkichlar bir xil o’lchov va uslubda aniklanishi
4	Gypyxlap o’rtasidagi intervallar oralig`ini yaqinroq olish
5	Dastlabki va oxirgi guruh ochiq qolgan oraliq guruhlar yopiq bo’lishi, ya`ni boshlang`ich va oxirgi guruh chegaralari aniq bo’lishi
6	Barcha o’rganiladigan ob`ektlar soni tuzilgan guruhdarga baravar taqsimlanganligiga rioya qilinishi kerak

Moliyaviy tahlilni amalga oshirishda guruhlash qoidalariga rioya qilinishi tahlili natijalarining to’g`ri va aniq bo’lishiga, o’rganiladigan ko’rsatkichlarning o’zgarishiga ta`sir etuvchi omillarni aniq hisoblashga zamin yaratadi.

Moliyaviy tahlilining oddiy-an`anaviy usullaridan biri- bu, taqqoslash usulidir. Taqqoslash usulidan foydalanishda moliyaviy jarayonlarga oid iqtisodiy hodisalar solishtirish yo’li bilan o’rganiladi. Solishtirish natijasida jarayonlar o’zgartirishining asosiy va qo’shimcha sabablari aniqlanadi, rivojlanish yoki pasayish t darajasiga baho beriladi. Taqqoslashning bir necha turlari mavjud. Masalan, biznes reja ma`lumotlari qtgan yillarda erishilgan ko’rsatkichlar bilan taqqoslanishi, eng ilg`or va yuqori natijalar bilan taqqoslanishi, o’rtacha erishilgan natijalar bilan taqqoslanishi.

Moliyaviy tahlilning muhim vazifalaridan biri tuzilgan biznes reja ko’rsatkichlarining bajarilishiga baho berishdan iboratdir. Bunda, biznes reja ma`lumotlari bilan xaqiqatda erishilgan natijalar taqqoslanadi. Taqqoslash natijasida biznes rejaning asoslanganligi, bajarilish imkoniyati mavjudligi, biznes rejaning sifatli tuzilganligi aniqlanadi.

Taqqoslash usuli yordamida joriy davr ma`lumotlari o’tgan yillar ko’rsatkichlari bilan solishtirilib o’rganishda qo’llaniladi. Kunlik, o’n kunlik, oylik, kvartallik va yillik faoliyatini solishtirish jarayonida o’tgan yillarning shu davrlarida erishilgan natijalarini taqqoslash zarur. Taqqoslash usuli bir tarmoqdagi korxonalar faoliyatini o’rganishda ham qo’llaniladi. SHuningdek, korxonalar faoliyatining tahlilida tuman, viloyat va respublika miqiyosidagi o’rtacha ma`lumotlar bilan ham solishtirish mumkin. Bunday taqqoslash natijasida tahlil qilinayotgan korxonaning moliyaviy ko’rsatkichlarni o’rtacha miqdorga nisbatan o’sish yoki kamayganini aniqlash mumkin.

Moliyaviy tahlilda taqqoslash usulidan foydalanishning bir-qancha shartlari mavjud. 5-jadvalga qarang.

Xo’jalik faoliyatini tahlil qilishda o’rganiladigan ko’rsatkichlarning mazmuni bir-xil usulda aniqlangan bo’lishi, ko’rsatkichlar turli davrga a`loqador bo’lsada, bir-xil bahoni qo’llanilishi o’ta muhim hisoblanadi. SHuning uchun xam tahlil uchun o’zgarmas solishtirma baholardan foydalaniladi.

Har-xil sharoitda faoliyat yuritayotgan korxoanlarning faoliyatini o’zaro taqqoslash xato xulosaga olib keladi. Taqqoslash jarayonida taqqoslanuvchi korxonalarning faoliyat sharoitini e`tiborga olinishi lozim.

3.