Respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi


Vertikal fikrlash (VF) va lateral fikrlash (LF) ta’riflari



Download 2,5 Mb.
bet55/150
Sana21.07.2022
Hajmi2,5 Mb.
#834887
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   150
Bog'liq
KREATIV FIKRLASH (3)

Vertikal fikrlash (VF) va lateral fikrlash (LF) ta’riflari


Vertikal fikrlash – bu odatda, tanlangan, analitik va ket- ma-ket bo‘lishni o‘z ichiga olgan muammolarga yondashuv turi. Buni lateral fikrlashga qarama-qarshi deb aytish mumkin edi. Vertikal tafakkur ongsiz va ong ostidagi jarayonlar orqali qo‘shim- cha sezgi, tavakkal qilish va tasavvurni ishlatishni o‘z ichiga olgan lateral fikrlashdan farqli o‘laroq, ma’lumot olish yoki qaror qabul qilish uchun oqilona baholash orqali ko‘proq ongli yondashuvdan iborat. Fikrlashning bunday turi odamlarni muammoni yechishda

68


ketma-ket yondashishga undaydi, bu yerda ijodiy va ko‘p yo‘nal- ishli javob beparvo deb topiladi. Vertikal mutafakkirlar muvaffaqi- yatsizlikka yoki qarama-qarshi fikrlashga yo‘l qo‘ymaslik uchun tashqi ma’lumotlar va dalillarga tayanishni afzal ko‘rishadi.


Muammolarni hal qilish usuli sifatida «vertikal fikrlash» tus- hunchasi birinchi marta Edvard de Bono tomonidan kiritilgan va uni 1970 yilda «Lateral Thinking: Creativity Step by Step» nomli nashridan boshlab topish mumkin. Kitobda vertikal fikrlash kont- septsiyasi «tanqidiy fikrlash» bilan juda ko‘p o‘xshashliklarga ega ekanligini ko‘rish mumkin. De Bono o‘z matnida bu ikki tushun- chani ajratib turuvchi asosiy omil tanqidiy fikrlash faqat aql bilan o‘ylashni o‘z ichiga oladi, vertikal fikrlash esa shaxsdan muammo yechimini topishda tartibni qo‘llashni talab qiladi, deb tushuntiradi.
Vertikal fikrlashda tanlangan, faqat harakatlanadigan aniq yo‘nalish bo‘yicha, shuningdek, ketma-ketlikda harakat qilinadi.
Lateral (yon tomondan) fikrlash - bu darhol aniq bo‘lmagan fikrlash orqali bilvosita va ijodiy yondashuv yordamida muammolar- ni hal qilish uslubi. Unga faqat an’anaviy bosqichma-bosqich mantiq yordamida erishib bo‘lmaydigan g‘oyalar kiradi. Bu atama birinchi marta 1967-yilda Edvard de Bono tomonidan «Lateral Thinking Use» kitobida ishlatilgan. De Bono Sulaymon Hukmini lateral fikrlashga misol qilib keltiradi, bu yerda shoh Sulaymon bolaning ota-onasi to‘g‘risidagi nizoni bolani yarmini kesishga chaqirib, o‘z qarorini ushbu buyruq qabul qilgan reaksiyalarga qarab hal qiladi.
Edvard de Bono, shuningdek, yonma-yon fikrlashni hazil bilan bog‘laydi, chunki tanish naqshdan yangisini kutilmagan uslubga o‘tkazish borligini ta’kidlaydi. Aynan mana shu ajablanib, kulgi va yangi tushunchalarni vujudga keltiradi, bu dastlab aniq bo‘lmagan boshqa fikr uslubini ko‘rish qobiliyatini osonlashtiradi. De Bonon- ing fikriga ko‘ra, lateral fikrlash ijodkorlikning «vertikal» mantiq, muammolarni hal qilishning klassik usuli sifatida standart idrok etishdan ataylab uzoqlashadi.



Download 2,5 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   150




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish