Respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

9

doim ham oqilona emas. Ularni xudbinlik, qo‘rquv va ochko‘zlik tarafkashlik qilishi mumkin. Qarorlarimiz to‘g‘risida ko‘proq o‘ylash bu muammoga qarshi turishi mumkin.

3. Fikrlashni takomillashtirish (inson ongi va ong ostining shakllanishi)

Xo‘sh, agar tanqidiy fikrlash juda foydali bo‘lsa, uni qanday qilib oshirishimiz mumkin? Shubhasiz, biz hammamiz biron bir darajada tanqidiy fikr yuritishga qodirmiz, aks holda biz juda uzoq yashay olmaymiz. Ammo har doim yaxshilanish uchun imkoniyat bor. Yugurish kabi tabiiy mahoratga ega bo‘lsa ham, mutaxassis bilan mashg‘ulotlar nafas olish hamda holatimizni yaxshilaydi va hatto yaxshiroq yugurishimizga yordam beradi. Fikrlash – bu bar- chamiz bajaradigan va oddiy narsa, ammo haqiqat shundaki, hatto oddiy aqlli odamlar ham ba’zan qaysar va xolis bo‘lishlari mumkin. Psixologiya tadqiqotlari shuni ko‘rsatadiki, odamlar fikr yuritishda juda ko‘p xatolarga yo‘l qo‘yishadi – ular o‘zlarining qobiliyatlar- ini ortiqcha baholaydilar, o‘zlarining qarashlarini tasdiqlash uchun dunyoni talqin qiladilar va noto‘g‘ri joylardan sabablar va omillarni qidiradilar. Tanqidiy fikrlashni o‘rganib, biz bunday xatolarga yo‘l qo‘ymasligimiz mumkin. Biz tanqidiy fikrlashni o‘rganish orqali boshqa odamlarga ham yordam bera olamiz. Ba’zan bizda tortishuv noto‘g‘ri degan fikr paydo bo‘ladi, ammo nima uchun ekstremal ekanligini bilmaymiz. Tanqidiy fikrlash bizga nima noto‘g‘ri ekan- ligini tushuntirish uchun tushunchalar va so‘z boyligini beradi. Bu tushunishni va yanada samarali muhokamalarni rag‘batlantiradi.
Yaxshi tanqidiy fikrlash bu bilim qobiliyatidir. Umuman olgan- da, mahoratni rivojlantirish uchun uchta shart – nazariyani o‘rgan- ish, qasddan amaliyot va to‘g‘ri munosabatni qabul qilish kerak. Nazariya deganda biz mahoratga ega bo‘lishimiz uchun bilishimiz kerak bo‘lgan qoidalar va faktlarni nazarda tutamiz. Masalan, o‘yin qoidalarini bilmasdan yaxshi basketbolchi bo‘la olmaydi, ya’ni