Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

26.2-mavzu. Soliq tekshirishlari turlari va ularni tashkil qilish tartibi

1. 
   Soliq tekshirishlarini tashkil qilish tartiblari.
   
2. 
   Rejali tekshirishlar.
   
3. 
   Rejadan tashqari tekshiruvlar Rejadan tashqari tekshiruvlar.
   
4. 
   Soliq tekshiruvlari guruhlanishi.
   

«Xo'jalik sub'ektlari faoliyatining davlat nazorati to'g'risida»gi Qonunga asosan tekshirishlami o'tkazishning quyidagi shakllari mavjud: rejali tekshirish, kompleks tekshirish, taftish, muqobil tekshirish, nazorat sifatidagi tekshiruv, qisqa muddatli tekshiruv, rejadan tashqari tekshiruvlar. Ularning har bin to'g'risida qisqacha to’xtalib o’tamiz:

Tekshiruv - soliq nazoratining asosiy usuli bo'lib, xo'jalik sub'ektlari faoliyatini tartibga soluvchi soliq qonunlari va boshqa hujjatlarga rioya qilinishi nazorat organlari tomonidan nazorat qilinadi.
Taftish o'tkazish - moliya va soliq masalalari bo'yicha qonunchilikka rioya etilishi yuritilayotgan hisobning va soliq organlariga, davlat statistika organlariga va banklarga taqdim etiladigan hisobotlarning ishonarliligi ustidan nazorat o'rnatish maqsadida xo'jalik sub'ektlarining buxgalteriya, moliyaviy va boshqa hujjatlarini tekshirish.
Muqobil tekshiruv - tekshirilayotgan xo'jalik operatsiyalarining barcha o'zaro bog'liq tashkilotlar yoki xo'jalik sub'ektining bo'limlaridagi hujjatlarda, qayd yozuvlarida aks etishini nazorat qilish.
Monitoring sifatidagi tekshiruv - nazorat organlari tomonidan Kengash bilan kelishilgan tartibda va muddatlarda amalga oshiriladi va soliq to'lovchilar tomonidan oldingi tekshirishlarda aniqlangan qonun buzilishlarni bartaraf qilinganligini nazorat qilishga qaratilgan.
Qisqa muddatli tekshiruv - bir ish kuni davomida amalga oshiriladi va xo'jalik sub'ektining moliyaviy xo'jalik faoliya-tini tekshirish bilan bog' lanmagan bo'ladi.

Nazorat qiluvchi organlar faoliyatini tartibga solish maxsus tuzilgan organ - Nazorat qiluvchi organlar faoliyatini muvofiqlashtiruvchi Respublika Kengashi tomonidan amalga oshiriladi.

Kengash faoliyati, respublikamizda nazorat organlarining haddan tashqari ortiqcha vakolatlarga ega bo'lishi hamda vazifasini suiist'emol qilish yo'l qo'yilishi natijasida tadbirkorlik faoliyatining rivojlanishidagi to'sqinliklarga yo'l qo'yilishining oldini olishda katta ahamiyatga ega bo'ldi. Kengash tomonidan ishlab chiqilgan "Nazorat qiluvchi organlar tomonidan o'tkaziladigan, tadbirkorlik sub'ektlari yuridik shaxslar faoliyatini tek-shirishlarni muvofiqlashtirish tartibi to'g'risida"gi Nizomda (2006 yil 16 may) rejali va rejadan tashqari tekshirishlar ko'rsatilgan. Har yil choragida bir marta respublika bo'yicha barcha tekshirish o'tkazilishi lozim bo'lgan, Kengash tasdiqlagan tashkilotlaming ro'yxati «Soliqlar va bojxona xabarlari» haftalik nashrida berib boriladi. Reja jadvallarga keyinchalik o'zgartirishlar kiritilishi mumkin. Tadbirkorlik sub'ektlari faoliyatini tekshirishning muvofiqlashtirilgan reja jadvallarini shakllantirishda maxsus tasdiqlangan tamoyillarga rioya etish talab etiladi (Mazkur tamoyillar yuqoridagi Nizomning 1-son ilovasida keltirilgan).