Respublikasi oliy va o rta maxsus ta’lim

« ............ * ...
H I A I I II IV IV
H H I A I A Hh IAIA HH IAIB Hh IAIB h IA II I IV I
Hh IAIA hh IAIA Hh IAIB hh IAIB
H I B IV IV III III
^{HH IAIB} Hh IAIB HH IBIB Hh IBIB h Iй ^{IV I III I}
Hh IAIB hh IAIB Hh IBIB hh IBIB


P o l im e r iy a d a ham kom plem entar va epistazdagi kabi bir belgining rivojlanishida ikki va undan ortiq noallel genlar q a t­ nashadi. Lekin polim er irsiylanish kom plem entar irsiylanish va epistazdan tu b d an farq qiladi. A gar kom plem entar irsiy- lanishda ikki noallel gendan biri asosiy, ikkinchisi to 'ld iruvchi bo'lsa, epistaz irsiylanishda bir gen belgiga bevosita, ikkin­ chi noallel gen bilvosita ta ’sir ko‘rsatsa, polim eriyada noallel genlar o'zlarining funksiyasi, fenotipga ta ’sir etish kuchi ji­ hatidan bir xil bo'ladi. Polim eriya k u m u ly a t iv va n o k u m u - ly a t iv xillarga bo'linadi. N okum ulyativ polim eriya ko'proq si­ fa t belgilarini irsiylanishida nam oyon qilsa, m iqdor belgilar k u m u ly a tiv polim eriya usulida irsiy lan ad ila r . K u m u ly a tiv polim eriyada avlodlarda belgining har xil darajad a rivojlani­ shi dom inant genlar soniga qarab ko'p yoki kam bo'ladi. No­ kum ulyativ polim eriyada esa belgining rivojlanishi dom inant genlar nechta bo'lishidan q a t’iy nazar, bir xil bo'ladi.
M asalan, odam ning bo'yi, gavda hajm i, teri, soch rangi, polimer yo'li bilan irsiylanadi. Odam terisining qora rangi 3
ju f t dom inant noallel, oq rangi esa 3 ju f t retsessiv noallel genlar ta ’sirida rivojlanadi.
A gar qora tanli A frika negri, ovro'palik qizga uylansa, ularning bolalari — m u latlar terisining rangi jig arran g bo'ladi. Mabodo shunday m ulat yigit oq tanli qizga uylansa, bola­ larning 1 /8 jig arran g , 3 /8 och jigarrang, 3 /8 b u g 'doyrang, bittasi oq terili bo'ladi. Qayd etilgan hodisani genetik ram z
(simvol)lar bilan ifoda etam iz (10-jadval).


fen oq tanli m ulat P gen а р р р р р , x
^{Ai A2A 3} A 1Q2A 3 A lA la3 ^{A 1a2a3} alA lA3 aia2A3 QlA2a 3
_Fi ^fenotipi jigar och och bug'doy och bug'doy bug'doy oq tanli rang jigar г jigar r rang jigar г rang rang