Respublikasi oliy

40 — rasm. Hasharotxo'rlar turkumi vakillari: 1 — Afrika sakrovchisi, 2 — yerqazar, 3 — tenrek, 4 — krot, 5 — vixuxol.


Mevaxo'r ko'rshapalaklar yoki katta qanotlilar ancha katta hayvonlar bo'lib, qanotlarini yoyganda 170 sm gacha yetadi. Afrika, Osiyo va Avstraliyaning tropik mintaqalarida tarqalgan. Tishlarining chaynash yuzalari yassilashgan va mevalar bilan ovqatlanishga moslashgan. Hasharotxo'r ko'rshapalaklar birmuncha kichik, tishlarining uchi o'tkir, quloq supralari katta bo'ladi. Markaziy Osiyo hududida taqaburun, mitti ko'rshapalak, shalpangquloq ko'rshapalak, quloqdor shomshapalak va tunshapalaklar tarqalgan.


163
www.ziyouz.com kutubxonasi

Kemiruvchilar (Rodentia) turkumi vakillari hozirgi zamonda yashab tumvchi sutemizuvchilar orasida eng ko'p, ya'ni 2000 dan ortiq turlami o'z ichiga oladi. Ular juda keng tarqalgan, tuproq, yer ustida va daraxtlarda yashaydi. Ularning kurak tishlari juda yirik, lekin ildizi bo'lmaydi. Kurak tishlari o'sib turadi. Qoziq tishlari yo'q, shu sababli kurak va oziq tishlari orasida tishsiz bo'shliq — diastoma bo'ladi. Kemiruvchilar asosan o'simlik ildizi, po'stlog'i, novdasi, bargi, doni va maysasi bilan oziqlanadi.

Kemiruvchilar har yili bir necha marta va ko'p bola tug'adi. Bolalari tez voyaga yetadi. Ko'pchilik kemiruvchilar qishloq xo'jaligi ekinlariga (sichqon, dala sichqonlari, yumronqoziqlar) va g'amlab qo'yilgan oziq — ovqat mahsulotlariga (sichqon, kalamushlar) jiddiy zarar yetkazadi
(41—rasm). Ba’zi kemiruvchilar (sug'urlar, qumsichqonlar, kalamushlar) yuqumli kasalliklami (masalan, o'lat) tarqatadi. Olmaxon, sug'ur, nutriya, ondatra ovlanadigan eng muhim mo'ynali hayvonlardan hisoblanadi.





41 — rasm. Kemiruvchilar va tovushqonsimonlar turlari: 1 — dumsiz qizil sichqon (pishchuxa), 2 — qum tovushqoni, 3 — olmaxon, 4 — jayra, 5 — yumronqoziq, 6 — qo'shoyoq, 7 — kengurusimon kalamush, 8 —nutriya ,9— shinshilla.