Respublikasi oliy

Terisi. Terisi hamma umurtqalilardagi singari tashqi epidermis va ichki chin teridan iborat. Jun shakli va vazifasiga ko'ra tivit, qil va vibrissalarga bo'linadi. Ko'pchilik sut emizuvchilarning jun qoplag'ichlarining asosini kalta, mayin tivit tashkil qiladi. Tivitlar orasida uzun va yo'g'on hamda qattiq qillar joylashadi. Tuproq ichida yashovchi krotlarda faqat tivit bo'ladi. Bug'u, to'ng'iz va tyulenlarda aksincha, jun qoplami asosan qillardan iborat. Tipratikon va jayralaming qillari o'zgarib, tikonga aylangan. Vibrissalar qo'shimcha tuyg'u vazifasini bajaradi va ko'pincha hayvonlarning bosh qismida joylashadi. Tangachalar ham epidermisining shox hosilalari hisoblanadi. Tangachalar tuzilishi va kelib chiqishiga ko'ra sudralib yuruvchilarning shox tangachalariga o'xshash. Tangachalar ayniqsa yasherlarda kuchli rivojlangan. Kemiruvchilaming barmoqlari va dumlari ham tangacha bilan qoplangan. Muguz hosilalariga qoramol, qo'y va echkilarning shoxi kiradi. Shox epidermisdan kelib chiqqan bo'lib, peshona suyagi bilan qo'shilib ketgan. Bug'ularning shoxi esa teri hisobidan tariqqiy etadi va suyak to'qimasidan iborat.
156


www.ziyouz.com kutubxonasi




Sut emizuvchilaming terisi ter, yog', hid va boshqa har xil bezlarga boy. Ten bezlari epidermisdan kelib chiqqan bo'lib, chin teriga botib turadi. Yog¹ bezlari uzum boshiga o'xshab tuzilgan. Ulaming chiqarish yo'li soch xaltasiga ochiladi, sekreti sochni va terini yog'lab turadi. Ter bezlari naysimon shaklga ega. Bu bezning chiqarish yo'li teri yuzasiga yoki soch xaltasining ustki qismiga ochiladi. Teming 97 — 99 foizi suvdan iborat. Ter tanani sovutib turish bilan birga ayirish funksiyasini ham bajaradi. Hid bezlari va ter yog' bezlarining o'zgargan shaklidir. Hid bezi suvsarlarda yaxshi rivojlangan bo'lib, o'z jinslarini axtarib topish, himoya vazifasini o'taydi. Sut bezlari ter bezlarining o'zgarishidan kelib chiqqan, faqat urg'ochi hayvonlarda rivojlangan.