Республикаи ӯзбекистон вазорати таълими олӣ ва миёнаи махсус донишгоҳи давлатии фарғона

Пpер Корнелp (1606-1684). Корнер Руан шаҳрида суд чиновниги оиласида туғилди. Иузит мактабида ўқиди. Ҳуқуқшуносликни ўрганиб, адвокат бўлиб ишлади.
Бир куни Корнелpнинг дўсти ўз севган қизи билан таништиради. Қиз эса Корнелpни ёқтириб қолади. Ана шу воқеанинг кулгили томони уни комедия ёзишга ундайди. Шундай қилиб, «Мелита» комедияси яратилди.. Шундан сўнг «Бева»,»Қироллик», «Майдони» , «Суд галереяси» комедияларини яратди. Аммо Корнелpга унинг Трагедиялари шухрат келтиради. 1635 йилда «Медея» трагедияси Антик ёзувчилар Еврипид ва Секиканинг Медия ҳақидаги асарлари сюжетидан олинади. Аммо, воқеа асосида мифологик тарих ётса ҳам, Корнелp ўз замонаси аристократиясини ярамасиликларини фош этади.
1636 йилда Французлар фахрига айланган «Сид» трагедиясини яратди ва академия трагедияни синчиклаб ўрганиб чиқади. 1639-1641 йилда у «Гораций» «Цинна» асарларини ёзди. 1652 йилда ижодий омодсизликка учради. «Пертарит» трагедияси муваффақиятсизликка юз тутади. Корнелp 7 йил ҳеч нарса ёзмайди. 1659 йилда «Эдип» трагедиясини ёзди. 1662 йилда Парижга кўчиб келиб ёзишни давом этади, Аммо унинг шуҳрати сўна бошлайди. Уни ўрнига янги истеoдод – Расин келди.
1674 йилда ёзишни бас қилади ва 10 йилдан сўнг 1684 йилда вафот этди. Бир куни Корнелp бир неча йил бўлмаган театрга келади. уни таниб актёрлар ўйинни тўхтатишади. Залда тўхтовсиз қарсаклар янграйди. Аммо шон-шуҳрат Корнелpга моддий манфаатдорлик келтирмайди. У умрининг охирида моддий қийинчиликда ҳаёт кечиради.
«Сид» трагедияси (1636).
Корнелpнинг «Сид»ини рус тилига таржима қилинагн Катенинга Пушкин «Мен сени ва талабчан Корнелpимни қутлаймай. «Сид»ни унинг энг яхши трагедияси деб ҳисоблайман» (1822) деб ёзган эди.
Асар сюжети испан баходири Радриго Дианис ҳақидаги ўрта аср қаҳрамонлик эпоси ва Гилен де Кастронинг «Сиднинг ёшлиги» пpесасидан олинган. Аммо Корнелp бу мавзуни замонасига яқинлаштириб, имустақил оригинал асар яратди.
Сюжет: Дон Гомес граф Гормаснинг қизи Химена билан Дон Дионнинг ўғли Родриго бир бирини севади. Ота ҳам қизини Родригога беришга тайёр. Лекин… Икки феодал уруш ўртасида тортишув Дон Гомис Родригонинг отасини ҳақарот қилди. Кекса Дон Диего ўч олишни ўғлига топширади. Радриго учун бу жуда оғир. 1. Севгилисидан айрилиши. 2. Оила ҳақорати;
Радриго қизини отасини қизни отасини дуэлда ўлдиради. Химена қирол хузурига бориб, отасини қотилини жазолашни сўрайди. Улар иккиси ҳам урф-одатлар, ота олдидаги бурч ва ёшлик туйғуси ўртасида азоб чекадилар. Шу вақтда Радриго давлатга бостириб келган . Марвларга қарши курашда зўр қаҳрамонликлар кўрсатади. Душман томони ҳам унинг ботирлигига қаёил қолиб «Сид», яoни жаноб деб атайди.
Химена қанча талаб қилса ҳам қирол хануз қаҳрамонни, Радригони жазолашга ботинолмайди. Химена Радригони ўлдирган одамга турмушга чиқишини айтади. Қирол жангда ким ғолиб бўлса қиз ўшаники бўлади деб шарт қўяди. Қиз талабгори Секго дуэлда енгилади. Қирол маслаҳати билан Радрига билан Химена топишади.
Корнелp классицизмнинг уч бирлик қонунига амал қилсада , унга юзакиҳолда бўйсунади. «Сид»да вақт бирлиги , Макон бирлиги бир оз бузилади.. Радриго Фимена билан отасини ўлимидан сўнг саройда эмас қизнинг уйида учрашади.
Ришелpе ҳам асрни ёқламайди. Корнелp қаҳрамонлари бўйи бошқалардан баланд, бу томондан романтикавий, аммо улар нафақат жанг майдонида, балки ўз ҳислари билан курашда ҳам ғалаба қозонувчи иродали кишилардир.
Наполеон Корнелp ижодини жуда қарлаган: «Корнер ҳозир яшаганмиди, мен уни шаҳзодаги айлантирардим» деган эди.
Том Корнелp – укаси (19 ёш кичик). У ҳам пpесалар ёзади. Улар опа-сингилга уйланишади. Жуда ҳам иноқ бўлишган.