Республика Узбекистан

4.Иқтисодий қисм

Ишни ташкил қилиш ҳар бир сменада иш унумдорлигини оширишни таъминлаши керак.

Ҳар бир сменада:
1. технологик жараённи бошқариш бир хил маромда бўлиши;
2. ускуналарни ишлашига масъул шахс;
3. сменада бажарилган ишлар ҳажмини ҳисобга олиш;
4. Сменани қабул қилиш ва топшириш назарда тутилиши ва бажарилиши керак.

Жадвал 1. Бир йилда битта ишчига иш вақти мувозанати

№	Кўрсатгич	Катталик, кунда
1.	Ишчи вақтнинг календар фонди	365
2.	Дам олиш кунлари	52
3.	Ишчи вақтнинг номинал фонди, Тн	330
4.	Ҳар хил сабабларга кўра ишчиларнинг дам олиш кунлари	61
	а) навбатдаги ва қўшимча таътил	40
	б) касаллиги туфайли	12
	в) давлат ва жамоатчилик вазифалари учун	2
	г) ўқиш учун таътил	4
	д) қишлоқ хўжалик ишлари	3
5.	Ишчи вақтнинг самарали фонди, Тэ	252
6.	Ишчи вақтнинг номинал фонди ишлатилиши:	(252:330)*100=0,764%
7.	Ишчи сменанинг давмийлиги	12
8.	Ишчи вақтнинг фойдали фонди, битта ишловчига, соат	2016

	Жадвал 2. Ускуна вақтининг йиллик фонди мувозанатини ҳисоблаш
№	элементларнинг номланиши	Қабул қилинган қийматлар
1.	Нормалаштирилган оддий кунлар	61
1.1.	Жумладан, капитал ремонтга ҳам	25
1.2.	Жорий ремонт	22
1.3.	Тех. кўрик	12
1.4.	Электр ускуналарини текшириш	2
2.	Ишнинг самарали вақти, кун	304
3.	Бир суткада ишлаш вақти	24
4.	Ишчи вақтининг амалдаги йиллик фонди, соат	7296
5.	Ускуналарнинг ишлатилиш коэффициенти Ки, Тэф/Тн	0,83

Таркибий рўйхат коэффициенти

Бир суткадаги ишчиларнинг келиш сони қуйидагича аниқланади:

N_я=N_vAc

Бу ерда,
N_v — ускунага ишчи кусининг нормативи, киши;

А — ишдаги ускуналар сони;
С — смена сони.

Жадвал 3. Цехга бир суткада келувчи ишчилар сони

1.	Майдалагич бошқарувчиси	1*1*4 = 4
2.	Тегирмон бошқарувчиси	1*1*4 = 4
3.	Наъмуна олувчи	1*1*4 = 4
4.	Ремонтчи слесарь	3*1*4 = 12
5.	Электрослесарь	2*1*4 = 8
6.	Конвейер бошқарувчиси	1*1*4 = 4
7.	Навбатчи ремонтчи слесарь	3*1*4 = 12

Штатдаги ишчилар сони қуйидагича аниқланади:
N_ш = N_я  N_n = N_v  A  (C + 1),
Жадвал 4. Штатдаги ишчилар сони

1.	Майдалагич бошқарувчиси	1*1*(4+1) = 5
2.	Тегирмон бошқарувчиси	1*1*(4+1) = 5
3.	Наъмуна олувчи	1*1*(4+1) = 5
4.	Ремонтчи слесарь	3*1*(4+1) = 15
5.	Электрослесарь	2*1*(4+1) = 10
6.	Конвейер бошқарувчиси	1*1*(4+1) = 5
7.	Навбатчи ремонтчи слесарь	3*1*(4+1) = 15

Рўйхатдаги ишчилар сони қуйидагича аниқланади:

N_c = N_ш  К_с.
К_с=1,114, шундай қилиб, рўйхатдаги ишчилар сони қуйидагича:
Жадвал 5. Рўйхатдаги ишчилар сони

1.	Майдалагич бошқарувчиси	5*1,114=5,57
2.	Тегирмон бошқарувчиси	5*1,114=5,57
3.	Наъмуна олувчи	5*1,114=5,57
4.	Ремонтчи слесарь	15*1,114=16,71
5.	Электрослесарь	10*1,114=11,14
6.	Конвейер бошқарувчиси	5*1,114=5,57
7.	Навбатчи ремонтчи слесарь	15*1,114=16,71

Олинган натижаларни жадвал 6 га киритамиз.

Жадвал 6. Умумий ишчилар сони

№	Ишчилар касби	разряди	хизмат кўрсатиш нормативи	суткада смена сони	суткада келувчи ишчилар сони	суткада штатдаги ишчилар сони	суткада рўйхатдаги ишчилар сони
1.	Майдалагич бошқарувчиси	VI	1	2	2	5	5,57
2.	Тегирмон бошқарувчиси	VI	1	2	2	5	5,57
3.	Наъмуна олувчи	VI	1	2	2	5	5,57
4.	Ремонтчи слесарь	V	3	2	6	15	16,71
5.	Электрослесарь	V	2	2	4	10	11,14
6.	Конвейер бошқарувчиси	VI	1	2	2	5	5,57
7.	Навбатчи ремонтчи слесарь	V	2	2	4	15	16,71

Капитал харажатларни ҳисоблаш

Капитал харажатлар лойиҳа бўйича йириклаштирилган нормада аниқланади. Капитал харажатлар қуйидагиларни ўз ичига олади: биноларнинг қурилиши ёки сотиб олиниши, технологик жараёнларги ускуналарни сотиб олиш, ташиб келиш ва монтаж қилиш, электр энергияси, сув, газ ва бошқалар. Капитал харажатларнинг қиймати корхонанинг асосий фондида ҳисобга олинади. Маҳсулотнинг таннархида асосий фонд амартизация фонди куринишида ҳисобга олинади.
Биноларнинг қурилиши ёки сотиб олиниши, технологик жараёнларги ускуналарни сотиб олиш, ташиб келиш ва монтаж қилиш учун кетадиган пул номинал харажатлар дейилади.
Бинонинг қурилиш капитал харажатларнинг ҳажми бино категориясига қараб аниқланади.
Бино қурилишида 1 метр куб ҳажми сарф харажатлари ички сантехника билан биргаликда завод аналогидан келиб чиқариб белгиланади
Цех майдони S = l  b = 18 х 24 + 48  36 = 2160 м².
Бино ҳажми V = S  h = 2160  20 = 43200 м³

Жадвал 7. Бинонинг қурилиши учун харажатлар

Қурилиш обекти	қурилиш ҳажми, м^3	1м^3 қурилиш, минг. сум	асосий бино нархи, млн. сум	санитар-бытовая хона, (15% асосий бинодан) млн. сум	ўтиш йўли, галерея (30% асосий бинодан) млн. сум	қолган хоналар (15% асосий бинодан) млн. сум	қурилишнинг тоза нархи, млн. сум
Асосий цех	43200	10000	432	64,8	129,6	64,8	691,2

Иш ҳақининг умумий фондини аниқлаш

Асосий ишчиларнинг иш ҳақининг асосий фонди асосий ва қўшимча иш ҳақининг йиғиндисидан келиб чиқади. Алоҳида касблар учун ишчиларнинг режалаштирилган сонидан келиб чиқиб, иш вақти фондини ҳисобланади

Ишланган вақт учун иш ҳақи асосий фондга киритилади. У иш ҳақининг тўғри фонди ва қўшимча (рағбат, кечаси ишлаганлиги учун ва байрам учун) фондлардан ташкил топади
Иш ҳақининг тўғри фонди.
З_л = З_т  Ф_Е
Бу ерда,
З_т—тариф бўйича иш ҳақи суммаси, сум;
Ф_Е—киши сони соатда.

Қўшимча иш ҳақи тўғри иш ҳақи фондидан (15%) олинади

Бу ерда, К_д— иш ҳақи қўшимча, фоизда.

З_с =З_п + З_д + n

Бу ерда, n — иш ҳақидан премия 20-25 %.
Қўшимчи фонд тўғри иш ҳақи фондидан (30%) олинади:



Умумий ишлаб чиқаришда асосий ишчиларнинг ишлаб чиқариш режасига мувофиқ премяси миқдори тариф ставкасининг 25% миқдорида кўзда тутилади.
Бу сумма тўғри иш ҳақи фондига қўшимча сифатида қўшилади.
Жадвал 7. Асосий ва ёрдамчи ишчи ҳодимларнинг режадаги иш ҳақи фонди ҳисоби

№	Ишчилар касби	Разряд	Соатлик тариф ставкси, млн. сум	Ишчиларнинг штатдаги сони, киши	Иш вақти фонди, млн. сум		Иш ҳақи тўғри фонди
					киши/ соат	киши/ кун
1.	Майдалагич бошқарувчиси	VI	0,004	5	0,02	0,48	175,2
2.	Тегирмон бошқарувчиси	VI	0,004	5	0,02	0,48	175,2
3.	Наъмуна олувчи	VI	0,002	5	0,01	0,24	87,6
4.	Ремонтчи слесарь	V	0,0018	15	0,027	0,648	236,52
5.	Электрослесарь	V	0,0018	10	0,018	0,432	157,68
6.	Конвейер бошқарувчиси	VI	0,002	5	0,01	0,24	87,6
7.	Навбатчи ремонтчи слесарь	V	0,0018	15	0,027	0,648	236,52
Жами							1156