Respublika Ta'lim Markazi

Oddiy usul

Somoncha



Yarim oy



Uzunchoq to‘rtburchak



Kubik



Pallacha



Parrak



Halqa



Yarim halqa

M
1
urakkab usul

Noksimon



Sharcha



Yulduzcha



Spiralsimon y

Salat tayyorlash
Salatlar sabzavotlardan tayyorlangan yaxna taomlar bo‘lib, ovqatga qo‘- shib iste’mol qilinadi. Salatlar yurtimizda azaldan asosan turp, bodring, pomidor, piyoz, oshko‘klardan tayyorlangan. XIX asrning o‘rtalariga kelib, rus pazandachiligi ta’sirida rediska, bulg‘or qalampiri, sabzi, karamlardan ham salatlar tayyorlangan. Hozirda jahon pazandachiligi tajribasiga tayanib, salatlarning turi ko‘payib ketgan. Sabzavotli salatlar uglevodlarga boy bo‘lib, go‘sht, baliq, tuxum mahsulotlarini qo‘shish orqali oziqaviy qiymati oshadi. Salatlar ishtahaochar bo‘lgani sabab, taom tortishdan oldin beriladi. Salat uchun maxsus tarelka, sanchqi, qoshiq qo‘yiladi.

	Salatlar ikki xil usulda tayyorlanadi
1. Yangi uzilgan	Bir turdagi sabzavotdan
sabzavot- lardan	Bir necha sabzavotdan		-4.1
	Tuzlangan sabzavotlardan
2. Qaynatib pishirilgan sabzavotlardan	Go‘sht mahsulotlari qo‘shib tayyorlangan sabzavotlardan
	Baliq va dengiz mahsulotlari qo‘shib tayyorlangan sabzavotlardan		^1 *

1. 
   a maliy mashg‘ulot
   

“Lazzat” salati
Kerakli mahsulotlar: barra bodring - 2 dona, pishirilgan tovuq go'shti - 200 g, tuxum - 4 dona, mayonez - 100 ml, shivit, tuz (ta’bga ko'ra) va qora murch (ta’bga ko'ra).
T ayyorlanishi: bodringni yaxshilab yuvib, yarim oy shaklida kesamiz. Pishi­rilgan tovuq go‘shtini va tuxumni kubik shaklida to‘g‘raymiz. Shivit ko‘kati may­da qilib to‘g‘raladi. Barchasini ta’mga ko‘ra tuzlaymiz va mayonez bilan yaxshilab aralashtiramiz. Tuxum biroz kattaroq shaklda kesiladi.



“Cherri” salati
K erakli mahsulotlar: mol go'shti - 150 g, cherripomidorlari - 5 dona, tuxum - 4 dona, salat bargi (ta’bga ko'ra), zaytun yog'i - 1 choy qoshiq, sirka - 1 choy qoshiq, sarimsoqpiyoz - 1 dona, tuz (ta’bga ko'ra), qora murch (ta’bga ko'ra).



Tayyorlanishi: pishirilgan
mol go‘shtini somoncha shak- lida to‘g‘raymiz. Salat bar- gidan bir necha dona ajratib olamiz. Salat qaylasi uchun zaytun yog‘iga sirka, tuz, qo­ra murch solib, unga ezilgan sarimsoqpiyozni qo‘shamiz va barchasini aralashtiramiz.
To‘g‘ralgan go‘shtni va salat bargini tayyorlab olgan qay- lamiz bilan aralashtiramiz.
Pishirilgan bedana tuxumini va cherri pomidorlarini ikki bo‘lakka bo‘lib olamiz. Likopchaga qaylali ko‘kat va go‘sht aralashmasini solib, ustiga tuxum va cherri pomidorlarini terib chiqamiz.
> Qiziqarli ma’lumot
Pomidor so‘zi italyan tilidan tarjima qilinganda “oltin olma” degan ma’noni bildiradi. XVI asming yarmida pomidor dekorativ o‘simlik sifatida parvarish qilingan. 1692-yili Yevropada ilk marotaba taom sifatida iste’mol qilingan. Pomidor juda foydali poliz ekini bo‘lib, unda B vitamini, kaliy, kalsiy, fosfor, magniy, temir, yod moddalari mavjud. Pomidor xolesterin miqdorini
kamaytirib, gemoglobin va immunitetni ko‘tarishga xizmat qiladi. Dunyoda pomidorlarning 10 000 dan ortiq turlari mavjud. Ularning nafaqat qizil, siyohrang va sariq, balki qora rangdagi turi ham bor. Har yili dunyoda 60 million tonnadan ortiq pomidor yetishtiriladi. Pomidorning 95 foizini suv tashkil qiladi.
M ustahkamlash uchun savol va topshiriqlar •

1. 
   Oshxona jihozlaridan foydalanishda qanday texnika xavfsizligi va sani- tariya-gigiyena qoidalariga rioya qilish kerak?
   
2. 
   Sabzavotlarga birinchi ishlov berish va ularni to‘g‘rash usulini aytib bering.
   
3. 
   Salatlarning inson organizmidagi ahamiyatini gapirib bering.
   
4. 
   S abzavotlardan yana qanday salatlar tayyorlash mumkin?
   

T
/
UXUM. TUXUMDAN TAYYORLANADIGAN TAOMLAR
Tuxumdan qanday taomlar tayyorlanadi?
Tuxum oziq-ovqat mahsuloti bo‘lib, unda oqsil, yog‘, temir, fosfor hamda vitaminning A, D, B turlari mujassam. Taom tayyorlashda tovuq, g‘oz, kurka, o‘rdak tuxumlaridan foydalaniladi. Tuxum asosan 3 ta qismdan: sarig‘i, oqsili hamda po‘stlog‘idan iborat.

1. 
   Tuxumning eng qimmatli qismi uning sarig‘idir. Tuxumning sarig‘i vitamin­lar, mineral moddalar, yog‘, oqsil hamda uglevodlarga boy. Ushbu qimmatli mod­dalar organizmning o‘sishida, ayniqsa, miya faoliyatining rivojlanishida muhim ahamiyatga ega.
   
2. 
   Tuxumdagi oqsil boshqa oziq-ovqat mahsulotlarida uchraydigan oqsillardan ko‘ra ancha foydalidir. U organizmga botmaydi. Yengil hazm bo‘ladi va to‘q tutadi. Organizm va muskullarning rivojlanishida muhim ahamiyatga ega.
   
3. 
   Po‘stloq - tuxumdagi foydali moddalarning tarkibini saqlaydi. Uning rangi tu­xumning ozuqaviy qiymatiga zarar qilmaydi.
   
4. 
   Po‘stloq osti qobig‘i - po‘stloqdan keyin po‘stloq osti qobig‘i va oqsilli o‘ram mavjud. Po‘stloq osti qobiq bilan oqsilli o‘ram oralig‘ida bo‘shliq bor. Pazandachilikda ko‘proq tovuq tuxumi qo‘llaniladi. Tuxum taom sifatida
   

qaynatib va qovurib iste’mol qilinadi. Bundan tashqari, konditer mahsulotlari pishirishda, taom, salat, omletlar tayyorlash uchun ishlatiladi. Tuxumni saqlash muddati parhez usulida 5 kungacha, umumiy saqlanishi 30 kunni tashkil etadi. Pazandachilikda, asosan, yangi tuxumdan taom tayyorlanadi. Tuxumning yangiligini bir necha usullarda aniqlash mumkin.

1. 
   usul: 1 stakan suvga bir osh qoshiqda tuz solib, ichiga tuxumni solamiz. Yangi tuxum stakanning tubiga tushadi. Kerakli muddatgacha saqlangan tuxum suvda suzib yuradi. Saqlash muddatidan o‘tib ketgan tuxum suv ustiga chiqib qoladi.
   
2. 
   usul: tuxum chaqilganda oqsil tiniq bo‘lib, sarig‘i yaltiramaydi. Muddati o‘tgan tuxum chaqilganda tiniqligi yo‘qolib, ko‘kimtir, noxush hidli bo‘ladi.
   

Tovuq tuxumini chaqib sifatini aniqlash