Respublika Ta'lim Markazi

Bosim bilan ishlash deb metallarni sovuq yoki qizdirilgan holda kuch ta’sirida buyum va detallar hosil qilish jarayoniga aytiladi.
Bu jarayonda metallarga bosim bilan ishlov berishning quyidagi asosiy turlari qo‘l- laniladi (8-shakl).
8
Metallga bosim bilan ishlov berishning asosiy turlari

f N
Prokatlash
doira, kvadrat
ko‘rinishidagi
buyumlar,
tunuka, truba,
shveller, tishli
g‘ildirak
kabilar olinadi
V J

f\ Kiryalash
murakkab profilli detallar, ingichka sim. yupqa devorli truba kabilar olinadi

Presslash
buyum va detallarni kuch bilan siqib chiqarish asosida sim, truba kabilar olinadi

Bolg‘alash metallarni bukish, burash, kesish, payvandlash, to‘g‘rilash ishlari bajariladi

Shtamplash list, lenta, asbobsozlik va turli mashina detallari kabilar olinadi

J

4. 
   - Texnologiya, 5-sinf
   

-shakl
Yirik quyma zagotovkalarni prokatlash mashina (stan)larining qarama-qarshi yoki bir tomonga aylanuvchijo‘valari oralig‘idan ezib o‘tkazib ishlashga prokatlash deyiladi (59-rasm). Bu usulda tunuka va simlar olinadi.

a) prokatlash jarayoni b) prokatlash sxemasi
59-rasm. Metallni prokatlash.



Agar metall tashqi kuch ta’sirida o‘z shaklini o‘zgartirsa-yu, sinmasa, u plastik metall deyiladi. Metallning mana shu xossasidan uni tekislashda, bukishda va yoyishda keng foydalaniladi.