Respublihasi

Hixlorod-flyux bilan kexixh uchun ixhlatiladigan materiallar

Kesish zonasiga uzatiladigan flyus issiqlik va abraziv vazifasini bajaradi. Flyusning issiqlik ta'siri shundan iboratki, u kesish tirqishida yonadi, natijada kesiladigan joy harorati ko‘tariladi, qiyin suyuqlanadigan oksid yoki oksidlar suyuqlanib oquvchan
202
bo‘lib qoladi va og‘irlik kuchi hamda kislorod oqimi bosimining ta'siri ostida osongina chiqarib yuboriladi. Flyus yordamida qalinligi 500 mm gacha bo‘lgan metallni kesish mumkin. Puflab kirgiziladigan flyus kesish tirqishida yonish mahsu- lotlaridan shlak hosil qiladi, shlak issiqlikni kesiladigan me- tallning pastki qatlamlariga beradi. Metallning pastki qatlam- lari alangalanish haroratigacha qo‘shimcha qizdiriladi va ke- sish chuqurligi ortadi.
Flyus abraziv ta'sirining mohiyati shundan iboratki, uning yuqori tezlikka ega bo‘lgan zarrachalari zarb bilan ishqalanib ke- silgan yuzadan qiyin suyuqlanadigan oksidlarni sidirib tashlaydi.
Flyuslarning tarkibi. Kesishda qo‘shimcha issiqlik miqdori ajratib chiqarish uchun flyus sifatida asosan temir kukunidan foydalaniladi. Temir kukuni yonganda temirning oson suyuq- lanadigan oksidlari hosil bo‘ladi, ular yuza pardasining oksidlari bilan suyuqlanib kesish zonasidan nisbatan oson ketkaziladigan tez suyuqlanadigan shlaklar hosil qiladi.
Temir kukunining sakkizta rusumi ishlatiladi: MX0 — MX7.
Bularning kimyoviy tarkibi 2.11.1-jadvalda keltirilgan.
2.11.1-jadval
GOST 9849-80 bo‘yicha temir kukunining kimyoviy tarkibi

Rusum	Kimyoviy tarkibi
	Fe	C	Si	Mn	S	P	O2
	Kami bilan	Ko‘pi bilan
MX0	99,0	0,02	0,10	0,015	0,015	0,015	0,20
	98,8	0,03	0,10	0,10	0,02	0,02	0,20
	98,8	0,03	0,10	0,30	0,02	0,02	0,20
	98,5	0,08	0,15	0,40	0,02	0,02	0,50
MX4	98,0	0,12	0,25	0,50	0,03	0,03	1,0
MX5	97,0	0,10	0,25	0,60	0,03	0,03	2,0
MX6	96,0	0,25	0,45	0,70	0,05	0,05	—
	96,0	—	0,50	0,04	—	—	—

203
Temir kukunidan tashqari uning har xil komponentli turli aralashmalari ishlatiladi. Masalan, xrom-nikelli po‘latlarni kesishda temir kukuniga 10 — 15% aluminiy kukuni qo‘shilsa katta samara beradi. Bu aralashma kislorodda yonganda su- yuqlanish harorati 1300˚C dan past bo‘lgan oson suyuq- lanadigan shlak hosil bo‘ladi. Agar temir kukuniga 20% gacha silikokalsiy qo‘shilsa (23 — 31% Ca, 62 — 59% Si, 1,5 — 3% Al va boshq.) yuza kesishda shlak osongina puflab tozalanadi.
Kukunlar elakda elanadi. Bunda 0,07 mm dan mayda zarrachalar miqdori 10% dan, 0,28 mm dan yirikroq zarra- chalar miqdori 5% dan oshmasligi kerak. Yirik zarrachalar miq- dori ko‘p bo‘lsa, keskichga flyus bir me'yorda kelmasligi mumkin.
Faqat abraziv ta'sirini bajaruvchi flyus kvars qum yoki kvars qumning marmar uvog‘i bilan aralashmasidan iborat. Bu flyuslar ikkita sababga ko‘ra sanoatda ishlatilmaydi: kesish jarayonida unumdorlik past bo‘ladi va kvars changi juda ko‘p ajralib chiqadi. Chang silikoz kasalligi bilan kasallanishga sabab bo‘lishi mumkin.