Reşat Nuri Güntekin’in Eserleri

DÖRDÜNCÜ KISIM 
 
İzmir, 20 Eylül
ÜÇ aya yakın bir zamandan beri İzmir’deyim, işlerim iyi gitmiyor. 
Son bir ümidim kaldı. Yarın, onu da kaybedersem, bilmem ne olacağım? 
Düşünmeye bile cesaret edemiyorum. Ç.’deki müdirenin beni tavsiye 
ettiği adam, ben gelmeden bir ay evvel hastalanmış, altı ay 
tebdilihavayla İstanbul’a gitmiş. Çaresiz kendi kendime Maarif 
Müdürlüğü’ne gittim. Karşıma kim çıksa beğenirsiniz? B.’deki o uyur 
gibi oturan, sayıklar gibi söyleyen battal zat değil mi? Kudretin, 
bakmaktan ziyade uyumak için yarattığı o güzelim mahmur gözler, beni 
bittabi tanımadı: “Birkaç gün sonra uğrayın da bakalım, bir şey buluruz” 
dedi. “Birkaç gün” onun lisanında bir iki ay demekti. Nitekim öyle oldu. 
Bugün tekrar uğramıştım. Lütfen bir parça iltifat gösterdi. O halim 
masum sesiyle, 
-Kızım, buraya iki saatlik bir mesafede bir nahiye mektebi var. 
Abuhavası latif; manzarası ferahfeza, diye başladı. 
Bu nutuk, beni Zeyniler’e gönderdiği vakit verdiği nutkun aynı idi. 
Birdenbire deliliğim tuttu, gülerek sözünü ağzından aldım: 
-Yorulmayınız beyefendi, sizin yerine ben söyleyeyim, dedim, 
idare birçok himmet ve masrafı ihtiyar ederek yeni bir mektep vücuda 
getirdi. Yalnız, benim gibi genç bir muallimin himmet ve fedakârlığına 
muhtaç değil mi? Mersi, beyefendi. Bu lütfunuzu bir kere B.’de 
Zeyniler’e giderken görmüştüm. 
Tabii ben, bunları söylerken kovulmayı göze almıştım. Fakat tuhaf 
değil mi? O, hiç kızmadı. Bilakis, kahkahalarla güldü, gayet filozof bir 
tavırla: 
-Ne yaparsın kızım? idarenin icapları. Sen gitme, o gitmesin... 
Maarif müdürlerinin odalarında misafir eksik olmuyor. Köşedeki 
downloaded from KitabYurdu.org

---

307 
koltuktan çatlak bir ses geldi: 
-Ay, bu ne çıtıdık çıtıdık fındıkkurdu böyle! 
Fındıkkurdu mu? Benim İpekböceği ve Gülbeşeker’den zaten 
canım yanmış, burada da fındıkkurdu ha! 
Şiddetle döndüm. Bana türlü isimler -hem de inatlarına böyle tatlı 
ve böcek isimler- veren saygısızlardan birini nihayet yakalamıştım. 
Ona güzel bir ders verecek, bütün ötekilerinin acısını bu beyden 
çıkaracaktım. 
Müdür, hürmetle cevap verdi: 
-Emredersiniz Reşit Beyefendi, fakat bugün cidden münhalim yok. 
Yalnız Rüştiye’nin Fransızca muallimliği var. Tabii hanımın işine 
gelmez. 
-Niçin gelmesin efendim? dedim. Zaten cariyeniz B.’de 
Darülmuallimat Fransızca muallimesiydi. Müdür, tereddüt ediyordu: 
-Evet, fakat müsabaka ilan ettik. Yarın imtihan var. 
-Pekâlâ küçükhanımda imtihana giriverir, ne çıkar? Ben de zaten 
imtihanda bulunacağım. Allah kerim. Ben gelmeden sakın imtihan 
başlamasın ha... 
Bu Reşit Bey, herhalde mühim bir adam olacak. Fakat, ne o 
tasavvura sığmaz çirkinlikti Yarabim! 
Yüzüne bakarken kahkahalarla gülmemek için dudaklarımı 
ısırıyordum. 
İnsan, ya esmer olur, ya beyaz değil mi? Bu beyefendinin yüzünde 
yeni kapanmış yaraların nazik beyazından kömür karasına kadar bin 
çeşit renk vardı. Öyle kirli bir esmerlik ki, yakalığını nasıl 
kirletmediğine hayret edilirdi. Sanki birisi, eğlenmek için elini kömür 
tozuna sokmuş da bu yüzü şöyle karmakarışık karalayıvermiş. 
Yara gibi kırmızı, kirpiksiz gözkapakları içinde birbirine gayet 
yakın iki şebek gözü. Beyaz bıyıklarının üstünde ta dudaklarının ucuna 
sarkan bir acayip burun. Hele öyle avurtları var ki, görülecek şey. Hani, 
downloaded from KitabYurdu.org

---

308 
maymunların ağzında fıstık falan sakladıkları keseler vardır, tıpkı onlar 
gibi, yüzünün iki tarafından sarkıyor. 
Mamafih, ben de ileri gidiyordum. Bana birkaç sözle ettiği iyilik, 
doğrusu az şey değil. Herhalde kudret, bu beyefendinin yüzünü 
yarattıktan sonra fazla ileri gittiğini görmüş, haksızlığını güzelce bir 
kalbe tazmin etmiş olacak. 
Bence, gönül güzelliği göz, yüz güzelliğinden daha iyi bir şey. 
Kalpsiz bir güzelliğin, fakir teyze kızlarının hayatını kırmaktan, 
gönlünü söndürmekten başka neye faydası var ki?..