Reja: Uch fazali o’zgaruvchan tok, uning avfzalliklari va manbaalari

7-Mavzu. Uch fazali o’zgaruvchan tok elektr zanjirlari
Reja:
1. Uch fazali o’zgaruvchan tok, uning avfzalliklari va manbaalari.
2. Uch fazali zanjirlarda iste’molchilarni yulduz va uchburchak ulash.
3. Uch fazali zanjirlarda simmetrik va nosimmetrik ish rejimlar.
4. Uch fazali zanjirlarda quvvat va uni o’lchanishi.
5. Uch fazali zanjirlarda simmetrik va nosimmetrik ish rejimlar. Neytral simi.
Tayanch so’z va iboralar: tizim, energiya manbai, EYUK, faza siljishi, faza, liniya, iste’molchi, generator, uzatish liniyasi, rotor, stator, induksiyalanish, simmetrik, EYUK ifodasi, ketma – ketlik, vektor diagramma, yulduz, uchburchak, liniya va faza kuchlanishi, munosabat, neytral, Kirxgof qonunlari,


7.1Uch fazali o’zraguvchan tok, uning avfzalliklari va manbaalari.
Vaqt birligi ichida sinusoidal qoida bo’yicha o’zgaradigan, bir xil chastotali o’zaro 120⁰ gasiljigan 3 ta EYUK li elektr zanjiritizimidagi tok,uch fazali tok deyiladi. 1891 -yilda mashxur rus elektrotexnigi M.O.Dolivo-Dobrovolskiy tomonidan ixtiro qilingan uch fazali tok generatori, motori va uzatish tizimi, ya’ni uch fazali tizim kompleksi jaxon miqyosida elektrotexnikaning fan texnikani etakchi sohasiga aylanishiga asos bo’ldi. Uch fazali EYUK 3 fazali generatorlarda hosil qilinadi. Ushbu generator qo’zg’almas stator va aylanuvchan rotordan iborat. Stator chulg’amlari o’zaro teng qilib o’ralgan bo’ladi.


7.2 Uch fazali zanjirlarga iste’molchilarni ulash usullari.
Uch fazali tok zanjirida ikki xil ulanish usullari mavjud. Yulduzchasimon ulanish bu uch fazali elektr energiya istemolchilarini shartli ravishda qabul qilingan kirish qismi. ABS chulg’amlar manbaga ulanib, ularning tugallanishi x; y; z; lar o’zaro birlashtiriladi. Bunday ulash Y belgisi bilan belgilanadi. Generator va iste’molchilarni 0 nuqtalarini birlashtiruvchi sim nolinchi (neytral) simi deyiladi.
Nolinchi simdan o’tadigan tok I₀ tarzda belgilanadi. Kirxgofning birinchi qonuniga muvofiq neytral simidan o’tadigantoklarni geometrik yig’indisi nolga teng.
Elektr enegiyasi iste’molchilari yulduz sistemada ulangan bo’lsa liniya kuchlanishlari (U_l) faza kuchlanishlaridan marta katta bo’ladi.