Reja: Tilshunoslik fanining o'rganish obyekti, maqsadi va vazifalari

Imo-ishoralar назарияси бошқа фаразлар билан боғлиқ (ундовлар, ижтимоий келишув). Унга кўра тил беихтиёр пайдо бўлади, аммо аввал инсонларда жисмоний ҳаракатлар (пантомима) устунлик қилган (Этьен Кондильяк, Жан Жак Руссо, Вильгельм Вундт). Аниқ, равшан тил пайдо бўлгандан кейин улар иккинчи даражага ўтиб қолган. Ҳозирги кунда имо-ишоралар ва тана ҳаракатлари (мимика, жестикуляция ва пантомима) мулоқотнинг ёрдамчи усули (новербал усул) сифатида тилшуносликнинг паралингвистика қисмида ўрганилади.
Tilning inson ongi tufayli yuzaga kelishi
Ba'zi olimlarning fikricha, insonning aqliy qobiliyatlari to`xtovsiz rivojlanishi natijasida kishilar bir biri bilan muloqot qilish imkoni tug`ildi. Ushbu taxmin ancha mantiqqa yaqin tuyuladi. Biroq ko`plab olimlar va tilshunoslar uni rad etadilar. Zero inson aql zakovati darajasini uning tilisiz baholab bo`lmaydi. Til bo`lmasa ong qanday rivojlanishi mumkin? Ular bir birini taqozo qiluvchi hodisalar hisoblanadi.
Tilning qo`qqisdan paydo bo`lishi
Ba'zi olimlar tilni dastlabki zaminsiz to`satdan paydo bo`lgan degan fikrni ilgari surishadi (Вильгельм Гумбольдт. 1767-1835). Ularning ta'kidlashicha, insonga gaprish qobiliyati avvaldan mavjud bo`lgan, taraqqiyotning ma'lum bosqichida kishilar ushbu qobiliyatni sezib qolib, muloqot uchun so`zlar va imo-ishoralarni qo`llay boshladilar. Keyinchalik lug`at tarkibini boyitib bordilar. Ammo til murakkab mantiqiy tizimga ega bo`lgani holda to`satdan o`z-o`zidan paydo bo`lishi mumkin emas.
Mehnat chaqiriqlari farazi. Bu farazni ilgari surgan olimlarning fikricha (Людвиг Нуаре. XIX аср), til odamlar jamoa bo`lib mehnat qilayotganlarida mehnatni tashkil qilishda foydalanilgan tovushlar asosida paydo bo`lgan
Бу қизиқ!

Qayd etilgan farazlar ayrim-ayrim olinganda tilning paydo bo‘lishi jarayonini to‘la-to‘kis tushuntirib bermasa-da, ularning har birida ma’lum darajada haqiqat bor, ya’ni bu fikrlarning har qaysisi tilning paydo bo‘lishi hodisasiga o‘z hissasini qo‘shgan. Avval aytilganidek, til - ijtimoiy hodisa, odamlar jamiyatlarga uyushgan vaqtdan boshlab, bir-birlariga nimanidir aytish ehtiyoji tug‘ilgan. Jamiyatsiz til, tilsiz jamiyat mavjud bo‘la olmaydi. Shuningdek, tilning paydo bo‘lishi tafakkur bilan bir vaqtda sodir bo‘lgan. Insoniyatga xos bo‘lgan bu ikki hodisa bir-biri bilan uzviy bog‘langan, biri ikkinchisisiz yashay olmaydi. Tilning asosida tafakkur yotadi, tafakkur esa o‘z navbatida til orqali namoyon bo‘ladi va rivojlanadi. Tilning takomillashishining garovi ham tafakkurdir. Demak, til, avvalo, ijtimoiy hodisa va kishilik jamiyatining eng muhim aloqa vositasidir. Tillarning shakllanishi va rivojlanishida ham jamiyatning o‘rni, ahamiyati katta.