Режа: Стратегияси тушунчаси ва унинг назарий асослари

Бешинчидан, жамиятда эълон қилинган стратегия албатта танқидга олиниши табиий. Фақат танқид конструктив, соғлом ва асосли муаммоларга қаратилиши лозим. Стратегия мавжуд экан, танқид тактик масалаларнинг моҳиятига қаратилади ва бундай ҳолатни тўхтатиш ёки унга тусиқ қўйиш бошқа иллатларнинг келиб чиқишига олиб келади.⁶ Ғоялар хилма-хиллиги, конструктив муҳолифат, соғлом рақобат стратегик ҳаракатлар жараёнини муолажа қилиб туради.
Замонавий стратегияларнинг аксарияти айнан, инвестициялар орқали инсон капиталига ва у орқали адолатли қонунларнинг, ижтимоий институтлар қоидаларини ташкил этилишига қаратилади. Муаммо шундан иборат бўладики, давлатнинг стратегик вазифасини жамият аъзолари томонидан идрок эта олмаслиги ёхуд аксинча жамият талабларига даъватан давлат бошқаруви тайёр бўлмаслиги натижасида миллатнинг ривожланиш истиқболлари рўёга айланади. Шунинг учун ҳар қандай ислоҳотлар инсон капиталини ривожлантириш билан амалда унинг таъмал тоши мустаҳкамланади. Президент Ш.Мирзиёев - “Бинобарин, инсон капиталига эътиборни кучайтиришимиз, бунинг учун барча имкониятларни сафарбар этишимиз шарт. Чунки жамиятимизда олий маълумотга эга, юксак малакали мутахассислар қанча кўп бўлса, ривожланиш шунча тез ва самарали бўлади”⁷, деб давлат стратегиясининг уствор вазифаларини очиб беради.
Давлат стратегиясини бошқариш тизимларининг назарий ва методологик асослари белгиланган узоқ ва яқин муддатли дастурларнинг пухта ва мукаммал режалар билан таъминлашда изоҳланади. Танланган мақсадларнинг стратегик режаси, тамойили, изчил ва ўзаро боғлиқ ижроси, структуравий интеграциялашувини талаб қилади. Мазкур жараёнлар старатегик бошқарув режаси ва тамойиллари асосида таъминланади.
Стратегик вазифаларни режалаштир қандай меъзонларга асосланади? Улар;
• ташкилот миссиясини аниқлаш; ташкилотнинг мавжудлик мазмунини белгилаш, мулжалланган, юкланган масъулиятларни ифодалайди.
• ташкилот мақсади ва вазифасини шакллантириш; хизмат кўрсатиш турининг сони ва сифат даражаси рағбатлантириш тизимига асосланиб фаолият самарадорлигини белгилайди.
• ташқи муҳит таъсирини баҳолаш ва таҳлил қилиш; ички хулқ-атворнинг ташқи муносабатларга кириш даражаси ва натижалари, коммунакатив ҳолат ифодаси. У объектнинг ҳолати, ресурларнинг мавжудлиги, ҳуқуқий-меъёрий асосларнинг таъминланганлиги, илмий-техникавий база, ижтимоий-маданий муҳит ва инфраструктуранинг лаёқатлилигини таҳлил этади.
• ички структурани баҳолаш ва таҳлил қилиш; белгиланган мақсадларга эришиш йўлида ички имконият ва салоҳиятларни ўрганиш, ҳисобга олиш орқали ташкилот миссияни аниқ белгилаш мумкин бўлади. Улар кадрлар салоҳияти, бошқарувни самарали ташкил этиш, режани тўғри молиялаштириш ва маркетинг билан боғлиқ бўлади.
• муқобил стратегик тавсияларни ишлаб чиқиш ва қиёслаш; мазкур йўналиш стратегик режалаштиришнинг юраги ҳисобланади. Зеро, унда муқобил тавсиялардан энг самаралиси танланиб, мақсадга эришишнинг мақбул вариантлари жорий этилади.
• стратегияни амалга ошириш; бу йўналиш энг масъулиятли ҳамда таҳликали жараён. Агар у реал вазиятни тўлиқ қамраб олган яхлит ва бир бутун режа бўлса, унинг мувоффақияти таъминланади. Мобода бошқача бўлса, унда турғунлик юзага келади. Бунга сабаб, нотўғри таҳлилий маълумотлар, хулосалар, кўтилмаган шароитлар, ресурслардан оқилона фойдалан олмасликдир.
•стратегияни баҳолаш ва назорат қилиш; бу жараён стратегик режалаштиришни мантиқий якунловчи омил бўлиб ҳисобланади. У ҳодисаларнинг қайта алоқаланиш циклини таъминлаш жараёнида структуравий бўғинлардаги боғланиш имкониятларини кўзатади, таҳлил қилади, баҳолайди, аниқлайди, хулосалар чиқаради. Заруротда стратегик режаларни корректировка қилади.⁸