Reja: Qiyosiy pedagogika fanining maqsad va vazifalari

singari yagona buyrukka amal qiladi.Fransuz Xalq ta’limivazirligi har 

yili  tasarrufida  bo’lgan  o`quv  muassalariga  o`quv  fanlari  dasturi 

takdim  qiladi.Unda  nafakat  joriy  yil  uqilishi  lozim  bo’lgan  yozuvchi 

belgilanadi,  balki  qaysi  betlar  tarjima  qiliniShi,qaysisi  yod 

oliniShigacha  qayd  etiladi…Vazirlikning  ihtiyoriy  amaldori  soatiga 

karab  aynan  Shu  soatda  Frantsiyaning  barcha  gimnaziyalarida 

Tsetseron  asarining  aynan  Shu  betlari  tarjima  qilinmokda  yoqi  aynan 

bir  hil  sharh  asosida  sharhlanyapti  (sharhlar  ham  vazirlik  tomonidan 

---

 

 

tasdiklanadi ). Yoyinki un minglab o`quvchi aynan Shu mavzuda insho 

yozyapdi  deb  ishonch  bilan  aytiShi  mumkin».  Bu  Frantsiyada  tarihiy 

merosga  aylangan  Xalq  ta’limi  tizimiga  Ushinskiy  tomonidan  aniq 

tavsiflangan  holda  baho  edi.  Ushinskiy  Fransuz  pedagogikasining 

ma’naviy  tarbiyaga  dahldor  jihatlarini  tankidiy  baholaydi.  Maktab 

hayotini  tashkil  qilishda  shuhratparastlik  kullab  kuvvatlanadi. 

O`quvchilar 

orasida 

nosog`lom 

raqobatga 

xayrixohlik 

bildiriladi.Manmanlikni  Fransuz  pedagogikasi  kuchli  richag  deb  bildi 

va u bilan shafqatsizlarcha faoliyat yuritdi.   

Bu  maqsadda  fransuz  allomalari  ko’plab  qoyilmaqom  vositalar 

o’ylab  topdilar:  Tarbiyalanuvchilarga  orden  taqdim  qiladi,  ularga 

mansab beradi, ularning ismini gazetada chop etadi. 

Fransuzcha  tarbiya  tizimida  imtiyozli  oilaning  farzandlariga 

ko’rsatilgan  bu  xususiyatga  V  G  Beleniskiy  ham  e’tibor  qaratgan. 

“Tasavvur  qiling, -  deb  yozadi  u,-  Frantsiyada  ommaviy  imtixonlarda 

o’quvchilar  va  muvoffaqiyati  uchun  kitob  bilan  emas,  boShiga  gul 

---

 

 

chanbar  taqish  bilan  taqdirlanadi.  Bu  lauriyatning  ota-onasi  esa 

teatirga,  ommaga  ko’z-ko’z  qilgani  olib  keladi”,  “Natijada  esa, 

Beleniskiy  davom  etadi,-fanga,  san’atga  emas,  balki  gulchanbarga-

haqiqiy  munosib  ichki  qoniqishni  emas,  tashqi  bezashni  baholovchi 

kichik  man-manlik  g’alabasiga  ishtiyoqni  kuchaytiradi.”  Bu  tafsilar 

hali ham o’z dolzarbligini yo’qotmagan 

 Angliya ta’lim tizimiga ham murojaat qilgan Ushinskiy, aholining 

imtiyozli  o’atlamiga  mansub  yosh  avlod  uchun  mo’ljallangan  o’quv 

muassalari  faoliyati  va  maqsadga  yo’naltilganligida  xarakter 

shakllaniShiga  o’zgacha  e’tibor  beriliShini  qayd  qiladi:  “Ingliz 

tarbiyasida  asosiysi  –  bu  xarakter,  o’zini  tuta  bilish  qobilyati  (self-

government)  Ingliz  tarbiyasida  ta’lim  va  xarakter  mustahkamlanishga 

asosiy  e’tibor  qaratiladi.  Angliyani  qadimiy  unversitetlari  mashhur 

maktablar  singari  ta’limdan  ko’ra,  tarbiya  maskaniga  yaqinroq 

hisoblanadi.”  

---

 

 

Shu  bilan  birga,    asr  o’rtalarida  mehnatkashlar  farzandlarining 

savodhonligini  oshirish  to’g’risidagi  farmon  qabul  qiliniShiga  oid