Reja: Qiyosiy pedagogika fanining maqsad va vazifalari

qildi.           

XIX  asrda  Germaniyada  eng  yirik  Xorijiy  pedagogik  muammolar 

tadqiqotchisi Myunhen universiteti professori F.Tirsh (1774-1860) edi. 

O’zining Xorijiy sayohatlari natijasida maktab rahbariyati topShirigiga 

ko’ra,  pedagogik  hujjatlarni  batafsil  tahlil  qilish  asosida  3  tomonlik 

«Germaniya,  Gollandiya,  Belgiya  va  Frantsiyada  zamonaviy  umumiy 

ta’lim  holati»  asarini  yaratdi.  Bu  asarda  qiyoslanayotgan  unsurlar 

juda  aniq  ifodalangan.  Tirsh  Shunday  yozadi—«nemis  ta’limiga 

---

 

 

uhshash  Gollandiya  ta’limini  tavsiflar  ekanmiz,  biz  uni  ularga  o’z 

belgilariga  ko’ra  qiyoslaymiz.  Keyin  esa  fransuz  va  golland  ta’lim 

tizimlari  mutadil  bo’lgan  Belgiya  ta’limini  tahlil  qilish  maqsadga 

muvofiq».  Shu  bilan  birga,  Tirsh  fikricha,  Frantsiya,  Angliya  yoqi 

Germaniya  maktablarining  o’ziga  xos  milliy  belgilarga  egaligiga 

karamasdan, hiristianlik tsivilizatsiyasi va evromadaniyat tamoyillariga 

asoslangan  «umumiy  ruh»  ularning  barchasiga  aloqador.  Trish 

birinchilardan  bo’lib  «Yevropa  tarbiyasi»  masalasini  kutarib  chiqdi. 

Bu  Yevropa  Xalqlari  va  mamlakatlarining  yaqinlaShuvida  zaruriy 

manba ekanligi takidlaydi. 

Keyingi  un  yillikda  yaratilgan  asarlar  sirasiga  L.SHteynning 

«Angliya,  Germaniya,  Frantsiya  va  boshqa  mamlakatlarda 

boshlang’ich  va  kasbiy  ta’lim»  (1868)  asari  va  A.Baumeysterning 

«Yevropa  va  Shimoliy  Amerikada  Oliy  ta’lim  shakllaniShi»  (1897) 

kabilarni keltirish mumkin. 

---

 

 

AQSHda Xorijiy tajribaga qiziqish, Yevropa pedagogik ananalarga 

tayanuvchi  milliy  ta’lim  tizimi  shakillanish  davrida  ko’zatildi.  K.Stou 

o’zining  «Yevropada  boshlang’ich  umumiy  ta’lim  tugrisida  hisobot» 

nomli 

asarida 

turli 

mamlakatlarning 

maktablari 

rivojlaniShi 

muammosini  siyosiy  tizim  va  ijtimoiy  strukturaga  boglab  o’rganishga 

harakat  qildi.  AQSHda  ta’limning  Xorij  tajribasini  o’rganishga 

marifatparvarlardan  G.Mann  (1796-1859)  va  G.Barnard  (1811-

1900)larning  hissasi  katta.  G.Mann  AQSHda  davlat  byudjetidan 

moliyalashtiruvchi  bepul  majburiy  boshlang’ich  ta’lim  joriy  qiliniShi 

tashabbuskori  buldi.  Bu  masalaning  samaraliroq  hal  qilinishi  uchun 

Yevropa  mamlakatlari  tajribasidan  foydalanish  zarurligini  ta`kidladi. 

U  nemis  maktablarida  Pestolotsi  metodlarining  amaliy  ko`llanishiga 

katta  qiziqish  bilan  qaradi.  Yevropaning  yetti  mamlakatlarida  bo’lib, 

shu  mamlakatlar  maktablari  bilan  batafsil  tanishib  chiqdi.  Keyin  esa 

bir qancha Ma’ruza tayyorladi. Bu Ma’ruzalar jamiyatda yahShi qabul 

qilindi va maktab ta’limining kelgusi istikboli tugrisida hukumat karori 

---

 

 

qabul  qilinishiga  muayyan  ta’sir  ko`rsatdi.  Mann  Massachusets 

shtatida  ta’lim  ishlari  bo’yicha  kengashni  boshqargan.  Aynan  Shu