Reja. Murakkab oqsillar

Nuklein kislotalarning tarkibi formulalar asosida.

Nuklein kislotalar	Purinli asos	Primidinli asos	Uglevod-mono saxarid qismi
DNK	Adenin Guanin	Sitozin Timin	Dezoksiriboza
RNK	Adenin Guanin	Sitozin Urotsil	Riboza

Nuklein kislotalarning strukturasi - biopolimer ko‘rinishiga ega bo‘lib, uning zanjiri monomerlari -

11-rasm. Qo‘sh spiralli DNK shakllari:

1-chiziqli struktura, 2-xalqali struktura, 3-halqalli superspiral, 4-ixcham o‘ralgan struktura.
nukleotidlar o‘zaro tarkibidagi fosfat kislota va pentozalarning efir bog‘i orqali bog‘lanishi hisobiga hosil bo‘lgan. Azotli asoslar esa pentozalar qoldiqlariga birikkan. DNK va RNK bir-biridan faqat pentozalari bilangina farq kilmay azotli asoslari bilan ham fakr qiladi. DNK tarkibiga adenin, guanin, sitozin va timin kirsa, RNKga adenin, guanin, sitozin va urotsil kiradi. DNK va RNK molekulalari zanjirlari bir-biridan spirallarining soni bilan farq qiladi. DNK tarkibida adenin va timinning soni hamda guanin va sitozinning soni bir-biriga teng.

Buni, DNK bir spiralining adenini, ikkinchi spiralining timini bilan kuchsiz vodorod bog‘i orqali bog‘langanligi bilan tushuntirish mumkin.

Nuklin kislotalarning monomeri hisoblangan nukleotidlar tirik hujayra modda almashinishida alohida funksiyalarni ham bajarib muhim ferment- lar tarkibiga kirsa, ayrimlari shunday moddalarki, ularda energiya to‘planib hayot faoliyati jarayonlarini ta’minlaydi. Masalan, bir molekula fosfat kislotasi riboza va adenindan hosil bo‘lgan nukleotid adenozin-5- monofosfat yoki adenil kislotasi deyiladi. Adenil kislotaga o‘xshash tarzda boshqa purinli va pirimidinli asoslarga ega bo‘lgan, nuklein kislotalari gidrolizi natijasida hosil bo‘ladigan nukleotidlar quyidagicha tuzilishga ega: