Reja: Kirish Moliya tizimi va uning sohalari Moliya tizimida davlat moliyasining tutgan o`rni Davlat krediti va davlat qarzlari Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar kirish

3.4-rasm. Davlat tashqi qarzi bo‘yicha asosiy ko‘rsatkichlar¹⁶

Tashqi qarzning og‘irligi quyidagi sabablarga ko‘ra ortib borishi mumkin: Eksport hajmining pasayishi(kamayishi), yuqoridagi ustama foizlar, qarz unsurlari qiymatining haqiqiy holatga nisbatan chayqovchilik darajasida ortib ketishi va boshqalar hisoblanadi.

2020 yilning yanvar-dekabr oylari davomida davlat ichki qarzi dastlabki hisob-kitoblarga ko‘ra yil boshidan 3,2 trln. so‘mga oshib, 2021 yil 1 yanvar holatiga qoldig‘i 23,3 trln. so‘mni tashkil qildi.

Shundan:

- Davlat qimmatli qog‘ozlari – 4,0 trln. so‘m;

- Davlat kafolatlagan ichki qarz –19,3 trln. so‘m.

Davlat qimmatli qog‘ozlari

Tajribalar shuni ko‘rsatmoqdaki, davlat qimmatbaho qog‘ozlari bozorining samarali rivojlanishiga qandaydir yagona optimal yondashuvni ishlab chiqishning imkoniyati mavjudligi dargumondir. Bir qator mamlakatlarning hukumatlarida moliyalashtirishdagi davlat ehtiyojlarining pasayishi davlat qarz majburiyatlari bozorlarida likvidlilikning pasayishiga olib keladi, degan tushuncha mavjud. Garchi katta miqdordagi qarzlarni muddatidan oldin o‘zish imkoniyati mavjud bo‘lsa-da, bir qator mamlakatlarning hukumatlari likvidli moliyaviy bozorlarni tuzish va qo‘llab-quvvatlash uchun muayyan qarz majburiyatlarini chiqarishda davom etishyapti. Xuddi shu tarzda, ba’zi mamlakatlarda aniqlangan byudjet defitsitlarining mavjud emasligi belgilangan daromadli ichki bozorning rivojlanishini rag‘batlantiruvchi davlat qarz majburiyatlari bozorining tabiiy rivojiga xalaqit bermasligi lozim.

Umuman shuni aytish mumkinki, ko‘pchilik mamlakatlarda davlat qimmatbaho qog‘ozlari bozorining shakllanishi likvidli samarador qarz majburiyatlari ichki bozorining shakllanishi uchun muhim ahamiyatga ega bo‘ldi.

2019 yilda muomala davri qisqa va o‘rta muddatli bo‘lgan umumiy qiymati 1 550,0 mlrd. so‘m miqdoridagi davlat qimmatli qog‘ozlari (DQQ) 15 ta elektron auksion savdolarini o‘tkazish orqali joylashtirilgan bo‘lsa,2020 yil davomida o‘tkazilgan 22 ta elektron auksionlar orqali umumiy qiymati 5 024,0 mlrd. so‘mga teng davlat qimmatli qog‘ozlari chiqarildi.