Reja: Kimyoviy va mineralogik tarkibi va uning turlari

PORTLAAND SEMENT ISHLAB CHIQARISH USULLARI.
Portlandsement ishlab chiqarish ikkita jarayonni oʻz ichiga oladi:
Klinker ishlab chiqarish;
Klinkerni qo'shilmalar bilan birga tuyish.
Birinchidan jarayon juda murakkab boʻlib, uning bajarilishi katta mablag' va
ishga solish xarajatlari bilan bogʻliq. Chunki portlandsement ishlab chiqarish
uchun sarflanadigan jami xarajatn ing koʻp qismi (70-80%) klinker qiymati tashkil
etadi.
Portlandsement klinkeri ishlab chiqarishda quyidagi asosiy texnologik
operatsiyalar bajariladi. oxaktosh va gil qazib olinadi xomashyo materiallari yoqilg'i tayyorlanadi xomashyo materiallari kuydiriladi dan orlanadi va maydalanadi

Klinkerni tuyish xa partlandsement ishlab chiqarish uchun, asosan quydagi

texnologik jarayonlar bajariladi; 1. Qoʻshilmalar tayyorlanadi; 2. Klinker
qo'shilmalar bilan birga tuyiladi; 3. portlandsement omborga joylanadi.
Talab qilingan kimyoviy tarkibli xomashyo aralashmasini hosil qilish uchun
materiallarning hammasi mayda qilib tuyiladi va yaxshilab aralashtiriladi.
Mayda qilib tuyilgan materiallar quruqligicha yoki suvda yaxshilab
aralashtirilishi mumkin. xomashyo materiallari suv ishtirokida tayyorlansa
portlandsement ishlab chiqarish Who'l» usul deb, quruqligicha tayyorlansa «quruq>>
usul deb ataladi. qaysi usulni tanlash texnologik va texnik-iqtisodiy xulosalarga
bogʻliq. Hozirgi kunda mamlakatimizda «quruq» usulni koʻproq qoʻllash
tendensiyasi salmoqli oʻringa ega. Shu kunda Navoiyda juda yirik sement zavodi
zamonaviy uskuna va jihozlar bilan ta'minlangan va quruq usulda ishlab turibdi.
Oxaktosh kondan oʻlchami 500-800 mm va undan ortiq katta xarsang
boʻlaklari tarzida olib kelinadi. Ohaktoshning yirik boʻlaklari 100-200 mm
oʻlchamda, jagʻli maydalagichlarda bir marta maydalanib olinadi. Xomashyo
ikkinchi safar odatda, bolg'achali va konus maydalagichlarda 10-30 mm
oʻlcham gacha, so'ng oxirgi marta suyuq loy bilan shar tegirmonlarda
maydalaniladi. Bu xomashyo quruq maydalanganiga nisbatan suvda yaxshi
maydalanadi. Suvda maydalanganda materiallarning qattiqligi kamayadi.
Gil tegirmonga suyuq loy holiga uzatiladi. Ohaktosh bilan gil birga
maydalanganda ular juda yaxshi aralashadi.
Gil chayqatgich temir beton basseynidan iborat boʻlib, uning tubi va
devorlariga cho'yan plitalar qoplangan. Toʻsin-rom ga zanzirlarda poʻlat xaskashlar
erkin holda osib qoʻyilgan, maydalagichlarda bir sidra maydalab olingan gil oz-
ozdan chayqatgichga uzatiladi. Gil bilan birga basseynga suv ham qo'shiladi.
Shlam chiqib ketadigan darcha yirik loy boʻlaklarini ushlab qoladigan panjara
bilan berkitilgan. Suyuq loy nasoslar vositasida ta'minlagich baklarga uzatiladi. U
yerdan aralashma oʻlchov baklari orqali shar tegirmonlarga yuboriladi. Loy
tarkibidagi yirik qoʻshilmalar basseyn tubiga cho'kadi va vaqti vaqti bilan chiqarib
tashlanadi.

Suyuq loy takibidagt suv-shlamning namligi 3445% ga yetadigan miqdorda

boʻlguncha olinadi. Loy chayqagich basseynining diametri 8-12 munumdorligi es
12-30 m' soat
Shlam «hoʻl» yoki «quruq usulda olinishidan qattiy nazar aylanma
pechlarda kuydiriladi.