Reja: Kimyoviy moddalarning odam organizmiga kirish yo`llari

Asbest (ganj).
AQSh, Angliya olimlari tomonidan binokorlikda qo`llanadigan ganjdan (asbestdan) ajraladigan nurlanish va chang o`pkada rak kasalligini vujudga keltirishi mumkinligi aniqlangan.
Shuning uchun AQSh hukumatining maxsus qarori bilan 1985 yilda kinoteatr, maktab va boshqa jamoatchilik binolarining devorini, shipini suvog`iga naqqoshlash uchun qo`llangan asbest buzib, ko`chirib olingan. Uning o`rnini ta`mirlash uchun 160 mln. dollar mablag` ajratilgan.Asbestni binokorlikda qo`llash maxsus qaror bilan taqiqlangan.Angliyada ham shunday tadbir o`tkazilgan.
Tutun tarkibidagi zaharli dioksin moddasi.
Avtomashinadan ajratiladigan dud tarkibida, chiqindilarni yondirganda hosil bo`ladigan dud hamda tamaki dudi tarkibida dioksin moddasi bo`ladi. U nafas yo`llari orqali organizmga kirib, ayol va erkak jinsiy hujayralari yadrosidagi xromosoma va genlarini zaharlab, mazkur oilaning dunyoga keladigan bolasida tug`ma irsiy (nasl) kasalliklarni vujudga keltirishi mumkinligi ilmiy tekshiruvlarda aniqlangan.
Bu tug`ma va irsiy (nasl) kasalliklarining turi juda ko`p bo`lib, yengil va og`ir kechadiganlari bo`ladi.
Tug`ma kasalliklarga quyidagilar kiradi:
- yurakning tug`ma poroki;
- tanglayi teshik, labi tirtiq;
- ko`r;
- soqov;
- kar;
- shol.
Irsiy (nasl) kasalliklari ikki turda bo`ladi:
- genetik irsiy kasalliklar;
- xromasoma irsiy kasalliklar.
Genetik irsiy kasalliklarga quyidagilar misol bo`ladi:
- fenilketonuriya;
- galaktozemiya.
Xromasoma irsiy kasallikka misol:
- Daun kasalligi.
Erkak va ayol jinsiy hujayralariga uzoq muddat davomida narkotiklar, tamaki tutunidagi dioksin, antibiotiklar (streptomitsin, kanamitsinni katta dozada va uzoq muddat qo`llash), shuningdek, tepki (epidemik parotit), nizomiq (krasnuxa) kasalliklarining viruslari tug`ma va irsiy (genetik) kasalliklarni yuzaga keltirishi mumkinligi aniqlangan.
Lyuminnessit lampalarning zararli ta`siri.
Lyuminnessit lampalari ichida simob bo`ladi. Lampa yonganida uning ichidagi simobning ma`lum qismi gaz sifatida tashqi muhit havosiga aralashib, odamlarning nafas a`zolariga kiradi. U hatto eshik va deraza orqali tashqaridan uy ichiga kirib, devor va buyumlarga, idishlarga o`rnashib, uzoq muddat davomida shu uyda yashaydigan odamlarni zaharlaydi. Rak va irsiy (nasl) kasalliklarini yuzaga keltiradi.
Karbonat angidrid gazi.
Hozirgi kunda tashqi muhit havosi tarkibida karbonat angidrid gazi ko`payib bormoqda. Bunga quyidagilar sabab bo`layapti:
- Avtotransport sonining ko`payishi. Ayniqsa, ta`mirlanmagan avtotransportdan karbonat angidrid ko`p ajraladi;
- chiqindilarni yerga ko`mib, chiritish va o`g`itga aylantirish kerak. Ko`pchilik aholi esa chiqindilarni yoqadi. Uning dudi tarkibida ko`p miqdorda karbonat angidrid va dioksin ajraladi;
- tamaki dudida ham ma`lum miqdorda karbonat angidrid va dioksin bo`ladi.