Reja: I. Umumiy fizika (Molekulyar fizika) fanining predmati, maqsad va vazifalari. Fanning boshqa fanlar bilan aloqasi. Talabalar bilimiga qo‟yiladigan talab. II. Umumiy yuklama va baholash mezoni. III

V.
Molekulyar fizika va uning asosiy shartlari. Ideal gaz modeli. 
 
Molekulyar fizika barcha moddalarni molekulalar va atomlardan tuzilgan deb 
moddalar tuzilishi, fizik xususiyatlari, modda agregat holatlarining temperatura va 
issiqlikka bog‗liqligi, gaz qonunlari, termodinamika va uning qonunlari va hokozalarni 
o‗rganadigan fizikaning katta bir bo‗limi hisoblanadi. 
Biz o‗rganishni maqsad qilgan ushbu darslikda molekulyar fizikani quyidagi 
qismlarga bo‗lib o‗rganamiz: 

Molekulyar kinetik nazariya 

Termodinamika asoslari 

Moddalarning ichki xosslari 
Barcha moddalar eng kichik zarra bo‗lmish molekula yoki atomlardan tashkil 
topgan degan nazariyaga 
molekulyar-kinetik nazariya
deyiladi. 
Tabiatda mavjud bo'lgan gazlar to'g'risida tasavvurga ega bo'lish uchun ideal gaz 
tushunchasidan foydalaniladi. Molkulyar-kinetik nazariyani o‗rganishda ideal gaz 
tushanchasi kiritiladi. Ideal gaz tabiatda mavjud bo'lgan gazlarning modelidir.Shuning 
uchun u tabiatda mavjud emas. Ba'zi gazlarni ko'rilayotgan sharoitda qaysidir 
hususiyatlarini hisobga olmagan qolda ideal gaz deb hisoblash mumkin bo'ladi. 
Ideal gaz–bu bir-biri bilan masofadan turib ta‘sirlashmaydigan molekula yoki 
atomlardan iborat real gazdir. Ideal gaz molekula va atomlari faqat to‗qnashgandagina 
bir-birlarini ―sezadi‖lar. Ideal gaz molekulalari ancha siyrak bo‗lib, ular uzoq masofada 
ta‘sir kuchlari sezilmaydi, shuning uchun ta‘sir (potensial) energiyasiga ega emas. Ideal 
gazning ichki energiyasini faqat kinetik energiyalar yig‗indisi tashkil qiladi. Havo ideal 
gazga yaqqol misol bo‗la oladi. 
MPa
5
4

bosimdan kichik bosim ostidagi gazlar ideal 
gazlar deb hisoblash mumkin.
Modda molekulalarining o'rtacha kinetik energiyasi shu modda uchun o'rinli 
bo'lgan potensial o'ra chuqurligidan ancha katta bo'lsa, bu modda gaz holatida bo'ladi. 

---

9 
Gaz hususiy hajmga ega emas. Shu sababli, gaz miqdori qancha bo'lishidan qat'iy nazar, 
u o'zi turgan idishning butun hajmini egallaydi.
Moleklyar-kinetik nazariya quyidagi qoidalarga tayanib ish ko‗radi: