|
5. Bosh kompaniya joylashgan davlat va qabul qiluvchi mamlakat savdo palatalarining axborotlari.
Qabul qiluvchi mamlakatda raqobatbardoshlik omilini o’rganishda xalqaro kompaniya rahbariyati kerakli raqobatbardoshlik darajasiga qabul qiluvchi mamlakat bozorida o’xshashi bo’lmagan antiqa tovarlar ishlab chiqarish (xizmatlar ko’rsatish) hisobiga erishish mumkinligini tushunadi. Raqobatli kurashda, shuningdek, raqobatchilar sifatidan ustun bo’lgan an’anaviy mahsulotlar ishlab chiqarish yoki xizmat ko’rsatish bilan ham omadga erishish mumkin. Nihoyat, raqobat darajasi antiqa yangi texnologiyalar qo’llanishiga asoslangan kam ishlab chiqarish xarajatlari evaziga past baholar bilan ushlab turilishi mumkin.
Qabul qiluvchi mamlakatda ishlab chiqarish va sotishga mo’ljallanayotgan tovarlar va xizmatlarning raqobatbardoshligini baholashga o’xshash tovarlar va xizmatlar bozoridagi asosiy raqobatchilar, bu bozor sektorlarining asosiy raqobatchilar o’rtasida taqsimlanishi, raqobatchilarning kuchli va zaif tomonlari, ularning strategiyasi xususiyatlari, shuningdek qabul qiluvchi mamlakatda xalqaro kompaniya xorijiy filiali ixtisoslashgan tovarlar va xizmatlarga talab o’sishining kutilayotgan sur’atlari haqidagi ma’lumotlar yordam beradi.
Yangi tovar yoki xizmatlar qabul qiluvchi mamlakatning bozorida o’z o’rnini topishi yoki ular yangi xususiyatlari bilan ajralib turishi kerakki, iste’molchilar ularni ko’rmaguncha ularning zaruriyati haqida bilmasligi mumkin. Bu degani xalqaro menejerning qabul qiluvchi mamlakatda yangi yoki takomillashtirilgan tamoyilga asoslangan talabni yaratishiga to’g’ri keladi. Xususan u o’z tovarlarining ajoyib iste’mol xususiyatlarini reklama qilishi mumkin.
Tovarlar yoki xizmatlarning sotilishini kengaytirish uchun xalqaro menejer qabul qiluvchi mamlakatning ommaviy axborot vositalarida bu tovarlar yoki xizmatlarni uning kompaniyasida ixtiro qilinishi va yaratilishining ko’p yillik tarixini bayon qilishi, ularning ishlab chiqarishida qo’llanilayotgan yetakchi texnologiyalarni ta’kidlashi, o’z tovarlari yoki xizmatlarining ko’pgina boshqa tovarlardan foydali farqlarini asoslashi mumkin.
Bunda xalqaro menejer boshqarayotgan xorijiy filialning imkoniyatlari va egiluvchanligini baholashi lozim. U asosiy iste’molchilarni buyurtmasini uning firmasi qanday muddatlarda bajara olishini va qabul qiluvchi mamlakat sharoitlarida mahsulot ishlab chiqarishning qanday hajmi real bo’lishini yaxshi bilishi kerak. Ishlab chiqarilayotgan mahsulot sifatiga va uning shartnomada ko’rsatilgan texnik-iqtisodiy xarakteristikalarga muvofiqligiga birinchi darajali e’tibor berilishi lozim. Qabul qiluvchi mamlakatlarda iste’molchilar odatda bozordagi xorijdan keltirilgan yangi tovarlar yoki xizmatlarga shubha bilan qaraydilar va bu tovarlarda ularning iste’mol xususiyatlari uchun juda kichik va ahamiyatsiz bo’lgan kamchilik va nomuvofiqliklarni ham kechirmaydilar. Iste’molchilarni, shuningdek tovarlarni shartnomalarda ko’rsatilgan muddatlarda va kelishilgan miqdorlarda olishlari qiziqtiradi.
Xalqaro kompaniyalar uchun qabul qiluvchi mamlakat jozibadorligining asosiy omillariga bu davlat hukumatining chet el investitsiyalariga nisbatan aniq shakllantirilgan munosabatini kiritish kerak.
Bunda shuni nazarda tutish kerakki, qabul qiluvchi mamlakat hukumatining xorijiy investitsiyalarga nisbatan siyosati chet ellik investorlar uchun kerakli makroiqtisodiy iqlim yaratilib, ular uchun muayyan foyda olish imkoniyati va foydaning bir qismini repatriatsiya qilish huquqi berilgan taqdirdagina jozibali bo’ladi.
Qabul qiluvchi mamlakatga xorijiy investorlarni jalb qilishda milliy rejim prinsipi – ochiq huquqiy tizim ayniqsa kuchli stimul hisoblanadi. Uning doirasida xorijiy investorlar qabul qiluvchi mamlakat fuqarolarining muayyan tadbirkorlik faoliyatiga taaluqli qoida va nizomlarga rioya qilsa, qonunchilik tomonidan ta’qiqlanmagan shunday tadbirkorlik faoliyati ruxsat etiladi. Qabul qiluvchi mamlakatning xorijiy investorlar uchun jozibadorligining asosiy omillaridan biri bo’lib, qarzni to’lash, foydani chet elga o’tkazish va kapitalni repatriatsiya qilish uchun ularning erkin almashinadigan valyutaga ega bo’lish hisoblanadi. Bunda soliq imtiyozlari shubhasiz xorijiy investorlarni jalb qiladi, biroq xorijiy investitsiyalar ortidan quvishda soliq imtiyozlariga beriluvchanlik ayrim rivojlanayotgan davlatlarning achchiq tajribasi ko’rsatishicha, qabul qiluvchi davlat iqtisodiyotida nomutanosibliklarga olib kelishi mumkin. Bunday vaziyatlarning oldini olish uchun qabul qiluvchi mamlakatlarning hukumatlariga BMT ekspertlari “Milliy xo’jalikda nomutanosibliklarga olib keluvchi ortiqcha imtiyozlardan ko’ra, yuqori bo’lmagan soliqlar afzal” prinsipi bo’yicha kelishilgan soliq mexanizmlarini kiritishni tavsiya qiladilar.
Oxirgi vaqtda rivojlangan davlatlarda investorlarni TMK bilan qo’shma ITTKI o’tkazishga ilmiy potensialga ega davlatlar jalb qiladi. Bunday hollarda qabul qiluvchi davlat hukumatlari zaruriy resurslar va texnologiyalarga ega milliy tadqiqot markazlarining TMK xorijiy filiallari bilan qo’shma ilmiy-texnik hamkorligi uchun qulay sharoitlar yaratib beruvchi siyosat o’tkazadilar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
