Reja: I. Kirish tashqi bozorda faoliyat sohasini tanlash Qabul qiluvchi mamlakatni tanlash

90-yillarda jahon bozorlarida amal qilgan kompaniyalar qo’llagan xalqaro iqtisodiy munosabatlarning asosiy shakllari va turlari o’z ustunliklari va kamchiliklariga ega.

.2. Qabul qiluvchi mamlakatni tanlash

Bosh kompaniya xorijiy tadbirkorlik uchun mamlakat tanlashga eng katta e’tibor beradi. Biror mamlakatda xorijiy filialni tashkil qilish haqida qaror qabul qilishdan avval potensial qabul qiluvchi mamlakatlarning sharoitlarini to’rtta asosiy aspektda: bozor, iqtisodiy, mahalliy sharoitlarning xususiyatlari va raqobatbardoshlik aspektlarida o’rganib chiqiladi.

Bozor aspektida qulay omillarga bozor hajmi, ishlab chiqarishga mo’ljallanayotgan mahsulotlarga yoki mahalliy bozorda taqdim qilinishga mo’ljallanayotgan xizmatlarga talab o’sishining yuqori sur’atlari, yirik iste’molchilarning mavjudligi, xorijiy sarmoyadorni qiziqtirayotgan tovarlar va xizmatlar hayotiy stiklining uzunligi, uning reklamasini mahalliy iste’molchilar tomonidan yaxshi qabul qilinishi, sotish tarmog’ini baynalmilallashtirish imkoniyati kabi omillar kiradi.

Bozor aspektida xalqaro menejerning qabul qiluvchi mamlakatda ishlab chiqarish va sotishga mo’ljallanayotgan tovarlar va xizmatlar iste’molchilarini turmush tarzi, intilishlari, istaklari xususiyatlariga qarab guruhlarga taqsimlanishini bilishi foydali. Xaridorlik talabining mavsumiy tebranishlari va sarmoyalar yo’nalishlaridagi tendensiyalar haqidagi ma’lumotlar ham katta ahamiyatga ega. Xalqaro menejer izlanishlarining predmeti bo’lib qabul qiluvchi mamlakatda sotish kanallarining tuzilishi, ulgurji va chakana savdo xususiyatlari hisoblanadi. Iqtisodiy jihatdan u yoki bu mamlakatni qabul qiluvchi sifatida tanlash haqidagi qaror qabul qilishga xalqaro ko’lamda tadbirkorlik faoliyatini kengaytirish natijasida ishlab chiqarish va sotish xarajatlarini qisqartirish, manbalarning keng doirasidan ilmiy-texnik va tijorat axborotlarini olish imkoniyati, ishlab chiqarilayotgan mahsulot birligiga ITTKI sarflarini qisqartirish kabi omillar ijobiy ta’sir ko’rsatadi.

Tadbirkorlik faoliyatining mahalliy sharoitlariga qabul qiluvchi mamlakatning an’analari: bojxona tarifini, import va eksport kvotalarini, tovarlar va xizmatlarning importi bilan bog’liq mahalliy me’yorlar va standartlar, tadbirlar, tovar belgisi va xizmat ko’rsatish belgisini patentlash sharoitlarini o’z ichiga olgan qonunchilik kiradi. Xalqaro menejer uchun qabul qiluvchi mamlakatda, ayniqsa, uning hududida ishlab chiqarishga va sotishga mo’ljallangan tovarlar va xizmatlarga nisbatan tadbirkorlik faoliyatining o’rnatilgan tartibi haqidagi axborot muhim.

Qabul qiluvchi mamlakat savdo palatasi va tijorat assotsiatsiyalarining xalqaro menejerni qiziqtiruvchi tovarlar va xizmatlar bozorini erkinlashtirishga qaratilgan tadbirlari haqidagi axborotni olish foydali. Bosh kompaniya mamlakatining qabul qiluvchi mamlakatdagi elchixonasi yoki savdo vakolatxonasining mahsulot realizatsiyasiga ko’maklashish maqsadida amalga oshirayotgan xatti-harakatlari to’g’risida xabardor bo’lishi muhim o’rin tutuadi. Xalqaro kompaniya uchun quyidagilar alohida ahamiyatga ega: