BOZOR MUOZANATI BOZOR MUOZANATINING O'ZGARISHI VA UNGA TA'SIR QILUVCHI OMILLAR Mundarija Kirish I.BOB. Bozor muvozanati Muvozanat narxi va muvozanat hajmi 1.2.Bozor muvozanatining mavjudligi va o'ziga xosligi 1.3.Barqaror muvozanat 1.4.L. Valras va A. Marshal bo'yicha muvozanat modellari 1.5 Bozor muvozanat siljishining sabablari va mexanizmlari II.BOB. Talab va taklif nazariyasi 2.1. Talab va taklif nazariyasi asoslari 2.2 Elastiklik tushunchasi va uning turlari 2.3 Talab va taklif qonuni Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati
Kirish Ishning maqsadi: bozor elementlarini tavsiflash va bozor muvozanatini o'rnatish mexanizmini o'rganish.
Belgilangan maqsadga muvofiq quyidagi vazifalarni hal qilish kerak:
bozor tushunchasini aniqlash;
bozor talab va taklifini aniqlash;
muvozanat narxi va muvozanat miqdorini aniqlash;
bozor muvozanati siljishining sabablari va mexanizmlarini aniqlash;
bozor muvozanat modellarini ko'rib chiqish;
bir zumda, qisqa va uzoq davrlarda muvozanatni ko'rib chiqing.
Ishning tuzilishi: ushbu asar kirish, ikkita bob, xulosa, 30 ta manbani o'z ichiga olgan adabiyotlardan iborat.
Birinchi bob bozor tushunchasi va uning elementlari - bozor talabi va taklifiga bag'ishlangan. Ikkinchi bob bozor muvozanati, uning xususiyatlari, tashkil etish modellariga bag'ishlangan.
Muvozanat modellari iqtisodiy agentlar o'rtasidagi munosabatlarni o'rganish uchun ishlatiladi. Ushbu modellar iqtisodiy sub'ektlarning o'zaro ta'sir modellarining yanada umumiy sinfining alohida hodisasidir. Muvozanat modellari iqtisodiy tizimning muvozanat va muvozanatsiz holatini o'rganish uchun ishlatiladi. Mikroiqtisodiy nazariyada bozor muvozanat modellari alohida ahamiyatga ega, chunki iqtisodiy agentlar o'zlari iste'mol qiladigan resurslar uchun ham, ularga taklif qilinadigan tovarlarga nisbatan barcha narxlar to'g'risida ishonchli ma'lumotga ega bo'lsagina o'zlarining iqtisodiy faoliyatini samarali amalga oshiradilar. Har bir alohida iqtisodiy agent bunday ma'lumotga ega bo'lmasligi sababli, narxlash omillarini o'rganishning eng yaxshi usuli muvozanat pozitsiyasi va bitta o'ziga xos narxning ozgina o'zgarishi haqidagi taxmin bo'lishi mumkin.
Umumiy muvozanat modelini qurishni birinchi bo'lib shveytsariyalik iqtisodchi Leon Mari Esprit Valras (1834-1910) boshlagan. L. Valras muvozanatga erishganligini isbotlash uchun chayqash nazariyasidan foydalangan. Umumiy muvozanat modelini yaratishda L. Valrasning salafiysi frantsuz iqtisodchi-muhandislar maktabi vakili A.-N.Isnar (1749-1803) edi. A.-N.Isnarning asosiy asari 1781 yilda nashr etilgan "Boylik to'g'risida risola" dir. A.-N.Isnarning ishi L.Valrasga ta'sir ko'rsatdi, ikkalasining ham ishlarida ko'p umumiylikni ochib berdi, shu jumladan analitik vositalarning tovarlarning butun to'plamidan birini hisoblanadigan tovar sifatida ishlatilishigacha bo'lgan umumiyligini.
O'z navbatida, talab va taklifning o'zaro ta'siri ingliz iqtisodchisi Alfred Marshall (1842-1924) tomonidan ko'rib chiqilgan, uning bozor muvozanati kontseptsiyasi "A. Marshalning murosasi" deb nomlangan. A. Marshal talabning elastikligi kontseptsiyasini kiritdi, bu talabning miqdoriy jihatdan uchta omilga bog'liqligini tavsiflaydi: marginal foyda, bozor narxi va iste'mol uchun ishlatiladigan pul daromadi. A. Marshal talabni tahlil qilishdan tovarlarning taklifini va narxlarni belgilashda talab va taklifning o'zaro ta'sirini tahlil qilishga o'tdi. U talab va taklifning narxga ta'sirining vaqt omiliga bog'liqligini aniqladi. Shu bilan birga, u qisqa vaqt ichida narxlanishning asosiy omili talab, uzoq muddatli istiqbolda esa taklif bo'lishidan kelib chiqdi.
Keyinchalik 30-yillarda. umumiy muvozanat mavjudligining dastlabki qat'iy isboti nemis matematik va statistik olim A. Vald (1902-1950) tomonidan amalga oshirildi . Keyinchalik, bu dalil K. Errou va J. Debreu tomonidan takomillashtirildi. Ular ikkita shart bajarilsa, manfiy bo'lmagan narxlar va miqdorlar bilan umumiy muvozanatning faqat bitta holati mavjudligini aniqladilar: 1) masshtabga doimiy yoki kamayib boruvchi qaytishlar mavjud; 2) har qanday tovar uchun almashtirishga nisbatan bir yoki bir nechta boshqa tovar bo'lsa.
Ushbu mavzu bugungi kunda ham dolzarb bo'lib qolmoqda, chunki iqtisodchilar ko'pincha unda ko'rib chiqiladigan muammolarga duch kelishadi. Bozor muvozanati va umuman bozor mexanizmini tushunish raqobatbardosh bozordagi vaziyatni to'g'ri baholashga imkon beradi.
Keyingi ikki bobda bozor muvozanati va uni yaratish mexanizmi batafsil ko'rib chiqiladi.
