Reja: I kirish II asosiy qism

Turizm industriyasida Internet tarmog’idan foydalanish istiqbollari.

Hozirgi kunda rivojlangan jamiyatlarning hech birisi xalq xo’jaligining tarmoqlarida kompyuter va avtomatlashtirish texnologiyalarisiz tasavvur qila olmaydi va ularsiz rivojlanishga erishib bo’lmasligini anglab yetishgan. Shu sababli axborot kommunikatsion texnologiyalarini har bir sohada qo’llash va ularni rivojlantirish ustuvor vazifalardan biri hisoblanadi. Bu o’z navbatida har bir sohaga mos keladigan dasturiy ta’minotlarni ishlab chiqishga turtki bo’ladi. O’zbekiston ham boy ilmiy va texnologik potensialga ega mamlakat sifatida, axborot-kommunikatsion texnologiyalarini rivojlantirishga katta e’tibor qaratadi.  
Misol qilib, 50 taga yetgan O’zbekiston IT Uyushmasiga a’zo xo’jalik subyektlarini keltirishimiz mumkin.

Shuningdek, “O‘zbektelekom” aksiyadorlik kompaniyasi O‘zbekiston Respublikasi tarixiy va madaniy merosi hududlarida, shuningdek, jamoat uchun mo‘ljallangan hamda faol turistik obyektlarida simsiz abonent radioulanish tarmog‘ini tashkil etish bo‘yicha loyihasini taqdim etdi.

Mazkur loyiha O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti, Oliy Majlis, Vazirlar Mahkamasining quyidagi Qarorlariga muvofiq amalga oshirilmoqda:

1. 
   O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2013-yil 20-martdagi “Xorazm viloyatida turizm sohasini 2013-2015-yillarda rivojlantirish dasturi to‘g‘risida”gi 1940-PQ sonli Qarori. 
   
2. 
   O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasining 2013-yil 26-fevraldagi “O‘zbekistonda turizmni rivojlantirish bo‘yicha chora-tadbirlarni amalga oshirishning borishi to‘g‘risida”gi 618-I sonli qarori.
   
3. 
   O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2013-yil 1-noyabrdagi “Qashqadaryo viloyatida 2013-2015 yillarda rivojlantirish dasturi to‘g‘risida”gi 294-sonli qarori.
   
4. 
   O‘zbekistonRespublikasi Vazirlar Mahkamasining 2013-yil 16-avgustdagi “Surxondaryo viloyatida 2013-2015 yillarda rivojlantirish dasturi to‘g‘risida”gi 01-02-4-10 sonli majlis bayoni.
   
5. 
   O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2014-yil 20-fevraldagi “Qashqadaryo viloyati Shahrisabz shahrini qayta qurish va rekonstruksiya qilish bo‘yicha kompleks choralar dasturi to‘g‘risida”gi 31-sonli qarori.
   
6. 
   O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2013-yil 20-sentabrdagi “Toshkent viloyatida 2013-2015 yillarda rivojlantirish dasturi to‘g‘risida”gi 259-sonli qarori.
   

2014-yilda “O‘zbektelekom” AK Xorazm viloyatining tarixiy muzey-shahri “Ichan Qal‘a”da optik aloqa kanallarini tashkil etish va muvofiq radiouskunalarini o‘rnatish yo‘li bilan abonentlarni simsiz radioulanish test zonalarini foydalanishga topshirishni amalga oshirdi.

Simsiz WiFi-tarmog‘ini testdan o‘tkazish uchun foydalanishga topshirish natijasi bo‘yicha, respublikamiz mehmonlari va aholisi uchun qulay sharoitlar yaratish maqsadida, kompaniya tomonidan Xorazm, Qashqadaryo, Surxondaryo va Toshkent viloyatining tarixiy va madaniy meros obyektlari, shuningdek, turistik zonalari, mehmonxona, aeroport va vokzallari tarmoqlarida simsiz WiFi tarmog‘ini tijorat qurilishi bo‘yicha loyiha amalga oshirildi. ²

1-rasm.
Turizm sohasida axborot texnologiyalaridan keng ko’lamda foydalanish uchun bir qator ishlar olib borilmoqda. Ulardan biriga misol, bu O'zbekistonda internetda turoperatorlar va mehmonxonalar o'rtasida ma'lumot almashish uchun mo'ljallangan Hotelios xizmati ishga tushganligidir. “O’zbekturizm” matbuot xizmati ma’lumotlariga ko’ra bu xizmat MDHda yagona bo'lib, analoglariga ega emas.

Hotelios ma'lumotlar bazasi yordamida sayyohlik firmalari xodimlari mehmonxonalarda bo'sh xonalar borligi va xonalarning narxi haqida ma'lumot olishlari mumkin bo'ladi. Bu loyiha Toshkentda bo'lib o'tgan “Ipak yo'lidagi turizm-2015” xalqaro sayyohlik yarmarkasida namoyish qilindi.  

Internetda yagona platformada 100 dan ko'proq mehmonxona va o'nlab turoperatorlar mavjud. Bu xizmat mehmonxonalarda xonalarni bronlash va buyurtma berish jarayonini ancha osonlashtiradi hamda tezroklik bilan ma'lumotlar almashishga imkon beradi.

Xizmatda sayyohlik kompaniyalariga aeroportda VIP-zal va Green Hall’da uchrashuvlarni bronlash imkoniyati taqdim qilingan. O'zbekistonda birinchi marta bunday xizmat yordamida xorijiy sayyohlar uchun elektron sug'urta polislarini yozib berish imkoni paydo bo'ldi.

2-rasm.

Bugungi kunda O’zbekiston turistik bozorida o’ndan ortiq turfirma ishlarini avtomatizatsiyalashtirish dasturlari taqdim etilgan. Xususan, ularning orasida quyidagilar eng mashhur: “1С- Рарус: Турагентство”, “InTour Office”, “Мастер-Тур”, “Само-Тур”, “ТурВин”, “Турбо-тур”, “Аист-2.5” va boshqalar.

2.2.3-chizmada O’zbekistondagi turistik xizmat obyektlari tomonidan foydalaniladigan maxsus dasturiy ta’minotlarning tuzilishi ba foiziy tarkibini ko’rsatuvchi diagramma tasvirlangan.

 
3-rasm.³ O’zbekistondagi turistik xizmat obyektlari tomonidan foydalaniladigan maxsus dasturiy ta’minotlarning tuzilishini foizdagi tarkibi*

* Chizma avtor tomonidan «Планета Тур», «JANNAT OROMI», «ORIENT VOYAGE» va «YASMINA TOUR» turistik firmalarida o’tkazilgan so’rovnoma asosida tuzilgan. 

To’g’ri dastur tanlash uchun u qaysi asosiy talablarga javob berishi kerakligini hal qilish kerak. Dasturlarning ikki turi bo’ladi: 

- «moslashuvchan», mutaxassislarga murojaat qilmasdan saqlanadigan ma’lumotlar va hujjat shakllari formatini o’zgartirish imkoniyatini beradi; 
- «qattiq», bunda har bir o’zgartirish programmistlarga murojaat qilishni talab qiladi. Amaliyot shuni ko’rsatadiki, “moslashuvchan” dasturning ko’pchilik foydalanuvchilari uning keng imkoniyatlaridan foydalana olmaydilar, ammo bu bunaqa dasturlar befoydaligini anglatmaydi.

Yirik kompaniyalar dasturga rasmiy yaratuvchi mutaxassislardan faqat o’zi uchun buyurtma beradi, ammo, bunday xatti-harakatlar ravshan afazlliklar bilan bir qatorda ko’p vaqt talab qiladi va qiymati standartlashtirilgan dasturdan

o’n barobar qimmatroq bo’ladi. Masalan, “1С-Рарус: Турагентство” dasturi yordamida tur mahsulotlarni sotuvini rasmiylashtirish uchun kerak bo’lgan boshlang’ich hujjatlarning butun to’plamini shakllantirish, hamda xizmat ko’rsatadigan va talabnomalarni rasmiylashtiradigan turoperatorlar uchun hisobotlar tuzish mumkin.

Ushbu dasturiy ta’minot ishlash uchun qulay, ammo narxi baland va u asosan Rossiyaning turistik bozoriga mo’ljallanganligi uchun uning O’zbekistonda qo’llanilishi juda cheklangan.

5.