Режа: “Фалсафа” атамасининг мазмун-моҳияти ва фалсафанинг асосий масалалари. Дунёқараш тушунчаси, унинг тарихий шакллари. Фалсафанинг асосий функциялари. Фалсафий билимлар тизими. Фалсафада миллийлик ва умуминсонийлик

Фалсафанинг
асосий
масалалари
одам ва олам
муносабатлари
борлиқ ва
йўқлик
ҳаёт ва
ўлим
инсон
ҳаётининг
мазмуни
дунёни
билиш
дунёнинг
яралиши
адолат
ҳақиқат
яхшилик
ёмонлик
Фалсафанинг асосий масаласи ва йўналишлари
Дунёнинг асосида нима ётади, деган масалани ҳал қилишда қуйидаги
оқимлар вужудга келган:
Монизм – (юнонча – монос –якка)
Оламнинг асосини битта деб ҳисобловчи таълимот
Дуализм (лот. дуа-икки)
Олам икки асосдан. яъни модда ва руҳдан иборат деб қаровчи таълимот
Плюрализм –(лот. плюрал-кўплик)
Оламнинг асосида ҳилма-хил нарсалар ётади деб билувчи таълимот
Материализм - (лот)оламнинг асосида материя, яъни моддий нарсалар ётишини эътироф этувчи таълимот
Идеализм – (гр)оламнинг асоси руҳ, ғоядан иборат деб талим берувчи таълимот
Фалсафа дунёни билиш масаласини қилишда
қуйидаги оқимлар вужудга келган:
Скептицизм– скептиклар билишга шубҳа билан
қарайдилар
Гностицизм – гностиклар билишнинг ҳозирги ҳолати
ва келажагига оптимистик руҳда қарайдилар. Уларнинг
фикрича, дунёни билиб бўлади, билим олиш имконияти эса,
чекланмаган.
Агностицизм – агностиклар инсоннинг дунёни
билишини инкор этади. Дунё чексиз, инсоннинг
билиш имкониятлари чекланган (Д.Юм, И.КанТ)
Фалсафа дунёни билиш масаласини қилишда
қуйидаги оқимлар вужудга келган
Эмпиризм – эмпиристлар билимнинг асосида
фақат тажриба ва ҳиссий туйғулар ётади,
ҳиссий тажриба билишнинг бирдан бир манбаидир.
Рационализм – ақлни билишнинг асоси деб ҳисобловчи
фалсафий йўналиш. Ақл ҳиссий билишга нисбатан
устувордир. Ҳақиқий билимга ақл воситасида эришилади.
Иррационализм – ҳақиқий билимни фақат ақл билан тўла
тушунтириб бўлмайди. Иррационализм инсоннинг
ақлдан ташқари ҳолатлари, яъни ирода, ҳиссиёт, интуиция
кабиларни бирламчи ўринга қўяди.