Reja: Binolardan texnik foydalanishning o‘ziga xos xususiyatlari

me’yoriy 
yemirilishining
sababi hisoblanadi.
Binoning optimal xizmat qilish muddati quyidagi formula orqali aniqlanadi
t
ont 
= t
t 
),
/(
2


Z
(2)
bu yerda 

= 2 (n-1) – kapital ta‟mirlash narxini tartib raqamiga noproportsianal 
bog„liqligini hisobga oluvchi koffitsent; K- kapital ta‟mirlashning o„rtacha narxi, 
so„mda; t
t
– ta‟mirlash oraligi vaqti, yilda; Z- binoni tiklash (qurish) uchun 
ketgan sarf, so„mda.
Ta‟mirlash va tuzatish ishlarining davriyligi konstruktsiya yoki muxandislik 
sistemalari tayyorlangan materiallarning chidamliligiga, yuk va atrof muhit 
taьsirini intensivligiga xamda texnologik va boshqa omillarga bog„liq.
Binodan kompleks foydalanish tadbirlariga quyidagilar kiradi: uskunalarni 
odatiy ta‟mirlash va tuzatish; oldindan belgilanmagan odatiy ta‟mirlash; rejaviy 
kapital ta‟mirlash tanlagan holda (rejasiz) kapital ta‟mirlash. 
Keltirilgan tadbirlar majmuasi binolarga texnik xizmat ko„rsatish va 
ta‟mirlash sistemasini tashkil etadi. 
Qurilish amaliyotida odatiy va kapital ta‟mirlashlarda bajariladigan ishlar 
o„rtasidagi farq aniq ajratilmagan, biroq ular qo„yilgan maqsadlari bilan bir - 
biridan farq qiladi. Odatiy ta‟mirlashlarda devor va boshqa konstruktsiyalarning 
ayrim kuqsonlari bartaraf etiladi, agarda ular konstruktsiyalarning mustahkamligi 
yoki boshqa fizik xossalarini yo„qotishga olib kelmasa. SHu bilan birgalikda 
odatiy ta‟mirlashga konstruktsiyalar va muxandislik sistemalarini oldindan 
yemirilishini ogohlantiruvchi tadbirlar kiradi. 
Bino va inshootlar hamda ularning elementlarini kapital tamirlash ikki 
guruhga bo„linadi: rejali va rejasiz.
Rejali kapital ta‟mirlash konstruktsiya va muxandislik sistemalarining belgilangan 
mudatda yemirilishsiz ishlashini taьminlaydi.
Rejasiz kapital ta‟mirlash esa, qachonki konstruktsiya yoki muxandislik 
sistemalarini yemirilishi belgilangan muddatdan oldin bo„lib, rejadagi ta‟mirlash 
muddatlarigacha yetib bormagan hollarda bajariladi.