Reja: Balans to’g’risida tushuncha va uning ahamiyati. Balansning tuzilishi va uning moddalari mazmuni

• 2-ma’ruza: BUXGALTERIYA BALANSI, UNING TUZILISHI VA MAZMUNI
• (BALANCE SHEET, ITS STRUCTURE AND CONTENT)
• Reja:
• 1.Balans to’g’risida tushuncha va uning ahamiyati. Balansning tuzilishi va uning moddalari mazmuni
• 2.Xo’jalik operatsiyalari ta’sirida balansda bo’ladigan o’zgarishlar

• «Balans» so’zi lotin tilidan olingan bo’lib, o’zbek tilida «bis» - ikki, «lans» – tarozi pallasi, ya’ni tarozi ikki pallasi tengligi degan ma’ni bildiradi.
• Buxgalteriya balansi – xo’jalik aktivlari, kapitali va majburiyatlarini ma’lum bir kunga pul o’lchov birligida guruhlash va holatini aks ettirish usulidir.
• Buxgalteriya hisobida «balans» tushunchasi ikkita ahamiyat kasb etadi:
• 1. Jamlangan summalar tengligi, ya’ni schotlarning debeti bo‘yicha summalar jami va krediti bo‘yicha summalar jamining tengligi, har bir sintetik schot ma’lumotlarining (boshlang‘ich qoldig‘i, debet va kredit oborotlari, oxirgi qoldig‘i) mazkur sintetik schotga tegishli analitik schotlar ma’lumotlariga tengligi, balans aktividagi moddalar summalari jami va passividagi moddalar summalari jamining tengligini ifodalaydi;
• 2. Moliyaviy hisobotning asosiy shakli bo‘lib, xo‘jalik yurituvchi subyektning ma’lum sanadagi mulkiy va moliyaviy ahvolini aks ettiruvchi ko‘rsatkichlar tizimini ifodalaydi.

• Buxgalteriya balansi bir-biriga bog’langan ikki tomonlama jadval ko’rinishida bo’lib, uning chap tomoni «AKTIV», o’ng tomoni «PASSIV» deyiladi. Bu atamalar ham lotincha bo‘lib, aynan tarjimasi «activus»- aktiv, faol va «passivus» - passiv, faoliyatsiz degan ma’nolarni bildiradi.
• Balans aktivida mablag‘lar tarkibi, joylanishi va ishlatilishiga qarab, passivida esa mablag‘larning tashkil topish manbalari: ularning kimniki ekanligi va qanday maqsadga mo‘ljallanganligiga qarab guruhlangan holda, pul ifodasida ma’lum bir sanaga aks ettiriladi. Balans aktiv va passivi hamma vaqt o‘zaro teng bo‘lishi shart.
• Balans aktivi va passivining o‘zaro tengligi uning aktivida ham, passivida ham bir xil xo‘jalik mablag‘lari aks ettirilishidan kelib chiqadi, lekin aktivda mablag‘lar tarkibi, joylanishi va ishlatilish shakli bo‘yicha, passivda esa tashkil topish manbalari va maqsadli tayinlanishi bo‘yicha aks ettiriladi.

•