Reja: Balans to’g’risida tushuncha va uning ahamiyati. Balansning tuzilishi va uning moddalari mazmuni

Balansning aktivi ham, passivi ham ikki bo’limdan iborat bo’lib, balans bo’limlari balans moddalariga bo’linadi.

Aktivning bo’limlari:

I bo’lim. Uzoq muddatli aktivlar;

II bo’lim.Joriy aktivlar.

Passivning bo’limlari:

I bo’lim. O’z mablag’larining manbalari;

II bo’lim. Majburiyatlar.

Balans aktivining I «Uzoq muddatli aktivlar» bo‘limida asosiy vositalar, nomoddiy aktivlar, uzoq muddatli moliyaviy qo’yilmalar, o‘rnatiladigan asbob-uskunalar, kapital quyilmalar va sh.o‘. aks ettiriladi.

Aktivning II «Joriy aktivlar» bo‘limida yuqori likvidli, ya’ni pulga aylantirilishi nisbatan oson xo‘jalik mablag‘lari guruhlangan. Bularga materiallar, o‘stirilayotgan va boquvdagi chorvamollari, tugallanmagan ishlab chiqarish, debitor qarzlar, qisqa muddatli moliyaviy investitsiyalar hamda pul mablag‘lari kiradi.

Balansning passivining I «O‘z mablag‘lari manbasi» bo‘limida ustav kapitali, qo‘shilgan kapital, zaxira kapitali va taqsimlanmagan foyda aks ettiriladi.

Balans passivining II «Majburiyatlar» bo‘limida korxona majburiyatlari ularning muddatiga ko‘ra: uzoq muddatli majburiyatlar va qisqa muddatli majburiyatlarga ajratilgan holda ko‘rsatiladi.

• I–tip o’zgarish. + Aktiv; - Aktiv. Bunda xo’jalik operasiyasi ta’sirida balansning aktiv tomonidagi bir moddasini summasi ko’payib, ikkinchi bir moddasini summasi kamayadi.
• II–tip o’zgarish. + Passiv; - Passiv. Bunda xo’jalik operasiyasi ta’sirida balansning passiv tomonidagi bir moddasini summasi ko’payib, ikkinchi bir moddasini summasi kamayadi.
• I va II–tip o’zgarishlarda balansning umumiy summasi o’zgarishsiz qoladi.
• III–tip o’zgarish. + Aktiv; + Passiv. Bunda xo’jalik operasiyasi ta’sirida balansning aktiv tomonidagi bir moddasini summasi ko’payadi, passiv tomonidagi bir modda summasi ham ko’payadi. Bunda balansning aktiv va passiv tomonlari umumiy summasi xo’jalik operasiyasi summasiga ko’payadi.
• IV–tip o’zgarish. – Aktiv; - Passiv. Bunda xo’jalik operasiyasi ta’sirida balansning aktiv tomoni bir moddasi summasi kamayadi va passiv tomon bir moddasini summasi xam kamayadi. Bunda balansning aktiv va passiv tomonlari umumiy summasi xo’jalik operasiyasi summasiga kamayadi.