Reja: 1 xosil yig’ish texnologiyalari 2 paxta yig’ish mashinalari klassifikatsiyasi 3 paxta terish mashinalari tuzilishi

Reja: 1)xosil yig’ish texnologiyalari 2)paxta yig’ish mashinalari klassifikatsiyasi 3)paxta terish mashinalari tuzilishi.

Mavzu:Paxta terish mashinalari

-hosili pishib yetilgan dalalarning chetlarida mashina uchun burilish yo’laklari qoldiriladi,o’qariqlar tekislanadi; -go’za barglari defoliatsiya qilinadi;

Mahalliy tuproq va iqlim sharoitlariga qarab,pahta hosili turli mintaqalarda har hil texnologiya bo’yicha yig’ishtiriladi.Lekin respublikamizda qo’llaniladigan texnologiyalarning asosini quydagilar tashkil etadi:

-qurigan bargla rto’kilib ,hosil 60%(gorizantal shpindelli mashina bilan terganda 85-90%)atrofida ochilgandan so’ng,birinchi terim,qolgan qismi ochilgandan so’ng ikkinchi terim boshlanadi; -hosil qoldiqlari maxsus mashinalarda yoppasiga yig’ilib qisman tozalanadi; -iqlim sharoiti paxtaning to’liq ochilishiga imkon beradigan joylarda hosilni bir marta yig’ishtirish bilan cheklaniladi.

1.ochilgan paxtani teradigan mashinalar,ya’ni paxta terish mashinalari. 2.paxta xosili qoldiqlarini yig’ishtiradigan hamda tozalaydigan,yerga to’kilgan paxtani yig’ishtiradigan,ko’sak teradigan va chuviydigan mashinalar. 3. dalani g’o’zapoyadan tozalaydigan mashinalar:g’o’zapoyani sug’urib olib,dala chetiga chiqaradigan yoki uni o’rib maydalab dalaga sochib ketadigan mashinalar.

Paxta yig’im terimida bajaradigan ish bo’yicha ishlatiladigan mashina quydagilarga bo’linadi:

Vertikal shpindellipaxta terish mashinasining tuzilishi va ishlashi

Vertikal shpindellipaxta terish mashinasining tuzilishi va ishlashi Vertikal (tik) shpindelli paxta terish mashinalari ochilgan chanoqlardagi paxtani terish uchun mo’ljallangan. Paxta terish mashinasining asosiy qismi quydagilardan iborat.(1-rasm) Terish apparatlari bloki (8), yig’gich (7),rama(11),bunker(6), tozalash barabani (4),boshqaruv maydonchasi (12) mashinani yuvish tizimi ,elektr jixozlari, gidrotizm ,uzatish va yurgizish moslamalari.

Gorizontal shpindelli paxta terish mashinasi

Gorizontal shpindelli paxta terish mashinasi shpindelli barabanlar, ajratkichlar, terilgan paxtani uzatish moslamasi, bunker kabi qismlardan iborat. Bu mashinavertikal shpindelli mashinadan shpindelli barabani, ajratkichi vashpindellarini yuvib tozalash moslamasini tuzilishi bilan tubdan farq qiladi.

Mashinaning g’o’za teradigan qismlari maxsus to’skichlar bilan yopilgan bo’lib ochilgan paxtani to’kilishdan saqlaydi.G’o’za shoxlarini barabanlar oralig’iga uchun terish apparati shoxlarni ko’targich va yo’naltirgich bilan jixozlangan. Mashinaning ishchi qismlariga traktorning quvvat olish validan tarqatish reduktori orqali harakat uzatiladi.Terilgan paxta havo so’rish tizimiyordamida bunkerga o’tadi.Bunker ag’darma tipda bo’lib, terilgan paxtani tirkama aravaga bo’shatadi. Suv tizimi mashinaning shpindellarini yuvadi va bakka suv to’ldiradi. Elektr jixozlari traktor yuritgichini ishga tushirish uning ishini nazorat qilish ,tungi smenada ish joyini mashina qism va mexanizmlarini yoritish uchun mo’ljallangan. Mashinani boshqaruvchi barcha qismlar boshqaruv maydonchasiga o’rnatilgan.

Mashinaning texnologik ish jarayoni quydagicha

Mashina g’o’za qator oralarida harakatlanganida shox ko’targichning yo’naltiruvchi chiviqlari g’o’za tupini shpindelli barabanlar 3 orasiga(ish tirqishiga) yo’naltiriladi. Barabanning aylanma tezligi mashinaning tezligidan katta bo’lganligi uchun g’o’za tuplari sinmaydi va yotib qolmaydi. Aylanayotgan baraban g’o’za tupini qamrab ish tirqishiga tortib oladi . Shpindel g’altagi ish zonasida tashqi qo’zg’almas ponasimon tasmalar bo’ylab yumlanishi natijasida u baraban yo’nalishiga teskari aylanib ,ochilgan paxtani tishi bilan ilib o’ziga o’rab oladi. Baraban aylanishi davom etib ,shpindelni ish zonasidan ajratish zonasiga olib boradi. U yerda shpindel g’altagi ich tomondan qo’yilgan ponasimon tasmalar bo’ylab yumalab shpindel aylanishi yo’nalishini o’zgartiradi va undagi paxtaning asosiy qismi inersiya kuchlari tasirida yechiladi.Aajratgich cho’tkalari 7 ni qillari shpindel tishlariga 1.5 mm gacha kirib turganligi sababli, chuvitilgan paxta tolalarini shpindellardan ajratib olib qabul kamerasi 2-ga tashlaydiva shu bilan bir vaqtda shpindel tishlarini qisman chirklanishdan tozalaydi.Qabul kamerasidagi paxtani vintelyator 5 quvurlar 4 orqali so’rib ,chiqarish quvuri yordamida bunkerga tashlaydi. Qabul kamerasining tubi ochiq bo’lganligi uchun og’ir jismlar (kesak, tosh ,ochilmagan ko’sak va boshqalar) bunkerga o’tmasdan yerga tushadi.

14XV -2,4 rusumli to’rt qatorli paxta terish mashinasi. To’rt qatorli vertical shpindelli bu mashina T-28X4M rusumli traktorga o’rnatib ishlatiladi. U qatorlar orasi 60 sm bo’lgan uchastkalardagi ochilgan ko’saklar paxtasini terishga mo’jallangan.

Mashina harakatlanayotgandauning g’o’za tuplarini ko’taruvchi apparatlari va oldingi g’ildirakning to’sig’i paxtasi teriladigan to’rtta qatordagi g’o’zalarni barabanlar orasidagi ish tirqishlariga yo’naltiradi.Barabanlar mashinaning harakalanish tomoniga teskari yo’nalishda aylanadi.Ularning aylana tezligi mashinaning harakat tezligidan 1,6 baravar kattadir;shunga ko’ra barabanlar g’o’za tupini apparatlarning ish tirqishiga tortayotganida shoxlarni ortiqcha egmaydi va sindirmaydi.

Mashinaning ishlash texnologik sxemasi .