Reja: 1 Istiqlol davri o`zbek sheriyatiga xos xususiyatlar

мустақиллик даври ўбек шеъриятида диний –маърифий ғояларнинг лирикада акс этиши ҳақида
Қуръон ва ҳадислардаги мусулмонcилик қоидаларини шеър орқали шарҳлаш, уларнинг моҳиятини кишига сингдириш, тарғибот этиш тажрибаси қадимдан мавжуд. Бунга Абдураҳмон Жомий, Алишер Навоийнинг “Арбаин ҳадис”лари мисол боълади. Мазкур арбаин (арабча қирқ шилла) номи билан машҳур боълган асарлар шакл бир-биридан фарқ қилҳан, ажралиб турган. Бу ҳақда Аҳмад Қобил, Маҳмуд Оллоберди каби тадқиқотчилар куйидаги фикрни билдирадилар: “баьзан арбаин асарлари “Усул уд-дин Ислом динининг асослари ва туб қоидалари”, “Зиҳад” (Ислом ёҳуд Аллоҳ ёьлидаги муқаддас кураш), тоат-ибодат ёки одоб-аҳлоқ асосларини қамраб олади ва тарғиб қилади.⁶ Шарқ шеъриятида яратилган “Арбаин” ларда аввал ҳадиснингарабча, форсча ёҳуд туркей таржимаси келтирилади-да, кейин шеъри (насрий) шарҳ берилаи. Абдулла Ориповда эса, ҳадиснинг асл шакли келтирилмай ўзи берилади. Лекин шунга қарамай шоир мақсадига эришган. Чунки гап шаклда эмас, мазмун ва моҳиятидадир. А.Орипов “Ҳаж дафтари” ва “Ҳикмат садолари” туркуми билан ҳозирги ўзбек шеъриятига диний-маьрифий ғояларни биринчи бўлиб олиб кирдиШоир эллик шеърий ҳадисни ўз ичига олган “Ҳикмат садолари” туркумида диний манбалардан ўрин олган сюжетлар, ҳикматлар ва орзулардан унимли фойдаланган.
У сенга кўрсатди ҳидоят ёьлин ,
Юргил ё юрмассан ўзинг бил, инсон.
Балки сен тутгайсан иблиснинг ёьлин,
Яратган Холиққа барчаси аён.
Маьлумки, ҳадисларнинг асоси ҳам “Қурьони карим”. Чунки бу муқаддас китобда инсонни тўғри ёьлга солувчи, ёмонликдан қайтарувчи, ҳатто унинг ҳақ-ҳуқуқини белгиловчи барча қонун-қоидалари, яни яни тариқат ва шарият асослари ҳар томонлама илмий марифий жиҳатдан шарҳланган

УМУМТАЪЛИМ МАКТАБЛАРИДА МУСТАҚИЛЛИК ДАВРИ ЎЗБЕК ШЬРИЯТИНИ (М.Юсуф ва Ш.Раҳмон ижоди мисолида) ЎҚИТИШДА ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШГА БАҒИШЛАНГАН
Муҳаммад Юсуф ижодини ўрганиш мактаб давридан бошланади. Унинг “Ватаним”, “Меҳр қолур”, “Юртим, адо бўлмас армонларинг бор”, “Биз баҳтли бўламиз” шеърлари 8- синф дарслигидан ўрин олган бўлиб, дастурда уларни ўрганиш учун уч соат ажратижган. Шоирнинг “Ватаним” шеърини ўрганишда, ўқувчилар уни моҳиятига чуқурроқ кириб боришлари, уни имкон қадар мукаммал ўзлаштиришлари учун магнитофон орқали қўшиқ холида эшиттиришни маьқул топдик. Чунки шеърни куйга солинган тарзида ўқувчиларга етказиш матн ўқишдан кўра кучлироқ таьсир кўрсатади. Шунингдек машғулотларда бир ҳилликдан чекинилади. Шундан сўнг ўқувчиларни фикр ва дуноқарашларини ўстириш мақсадида бир қатор савол-топшириқлар билан ишланади

•