|
ROSTLANUVCHI OBYEKTLARNING XOSSALARI
Reja :
1. 0 ‘Z -0 ‘ZIDAN TO‘G‘RILANISH XUSUSIYATI.
STATIK, ASTATIK VA NOTURG‘UN OBYEKTLAR
2. BIR VA KO’P SIG’IMLI OBYEKTLAR
3. OBYEKTLARDA KECHIKISH
Kimyovaoziqovqatsanoatiningtexnologikjarayonlario‘ziningmurakkabligivaxilma-xilligibilanajralibturadi. Bungasabab, ishlatiladiganxomashyoturlariningko‘pligi, zarurenergiyamanbalariningturlarivaxomashyoniqaytaishlashjarayonibosqichlariningsoni, jarayondavrlaritavsiflariningvaqtdagio‘zgarishlaridir.
Harbirtexnologikjarayono‘ziningkerakliyo‘nalishda o ‘tishigateskari
ta’sirqilishgaintilgan, ya’niichkivatashqikuchlarta’sirigauchraydi.Tizimningishlashpaytidajarayonningchiqisho‘zgaruvchilariberilganshartlargamuvofiqbo‘lishiuchuntizimgaboshqaruvchi (odatda, xomashyotarkibiyokiboshqaxususiyatlarnio‘zgartirishkabi) ta’sirlarko‘rsatiladi.
Tipaviyjarayonlaruzluksizyokidiskret (uzlukli) bo‘lishimumkin.
Xomashyo, energiya, katalizatorlarberilib, boshqaruvchita’sirko‘rsatilishimobaynidatexnologikjarayondauzluksizmahsulotishlabchiqarilsa,bujarayonuzluksizdeyiladi. Nisbatanqisqavaqt, ya’niminut, soat,kunlaroralig‘idamuayyanqiymatda (ko‘pinchadonali) mahsulotishlabchiqariladiganjarayondiskret (uzlukli) deyiladi. Bundaxomashyovayarimfabrikatlarreglamentdako‘rsatilganqiymatdaawaldanbelgilanganketma-ketlikdakiritiladi.
Boshqarishningavtomatlashtirilgantizimlariikkalajarayonuchunham
qo‘llaniladi, lekinso‘nggivaqtlardauzluksiztexnologikjarayonlarniboshqarishborasidakattayutuqlargaerishilmoqda.
Tipaviyjarayonlarningboshqatasnifiuchunqaytaishlabchiqariladigan
xomashyoagregatholatiningbelgisivauningfazalio'zgarishlariasosbo‘lishimumkin. Bungasuyuq, gazsimon, bo‘tqasimon, qattiq, sochiluvchi,tolalimateriallaroqiminiboshqaruvchitizimlarnimisolqilishmumkin.
Texnologikjarayondagi (mexanik, gidromexanik, issiqlikvamassaalmashuvchi, diffuzion, kimyoviy, mikrobiologikvakombinatsiyalashgan)bog‘lanishlargaasoslangantasnifmukammaltasniflardanbiridir. Tipaviyjarayonlar, ko‘pincha, determinatsiyalashgantizimlardaniboratbo‘lib,kirishvachiqisho‘zgaruvchilariawaldan m a’lumvao‘zgaruvchilaro‘rtasidamuayyanbirma’nolibog‘lanishmavjud.
Texnologikjarayonlarnitiplargaajratishularningmatematiktavsifiniva
apparaturalishakllanishiningumumiyliginianiqlashdaniborat.Kimyoviyvaoziq-ovqatsanoatiningtipaviyjarayonlariquyidagilardaniborat:
1) mexanikjarayonlar — siljitish, tashish, tarozidatortish, granullash,dozalash, maydalash, aralashtirish, kovlash, boyitish;
2) gidrodinamikjarayonlar — suyuqliklarniuzatishvasuyuqholdagibirjinslibo‘lmaganaralashmalarniajratish (suyuq, bo‘tqasimonvasochiluvchi),materiallarniaralashtirish;
3) moddaningagregatholatio‘zgarmaganholdaissiqlik, massaalmashinuvivatermodinamikjarayonlar — siqilish, kengayish, qizish, sovish,giperfiltratsiya, kondensatsiyalash, ventilatsiya;
4) moddaningagregatholatio‘zgaradiganissiqlikvamassaalmashinuvili (diffuzion) jarayonlar — gazaralashmalariningbo‘linishi, ekstraksiya,bug’latish, kondensatsiya, rektifikatsiya, distillatsiya, quritish;
5) kimyoviyjarayonlar — oksidlanish, qaytarilish, gidrooksidlarninghosilbo‘lishi, neytrallash, degidratatsiya, aromatlashtirish, sulfidlash,gidroliz, haydash, filtrlash;
6) mikrobiologikjarayonlar — xomashyonitayyorlashvasaqlash,achitish,sterilizatsiya, fiksatsiya, bug‘latish, haydash, dozalash.
Avtomatlashtirishsxemasiniishlabchiqishdatexnologikjarayonbelgilovchifaktordir. Avtomatlashtirishbo‘yichatipaviysxemaniishlabchiqishharbirxususiy hoi uchunavtomatlashtirishningprinsipialsxemasinituzishvazifasinianchayengillashtiradi. Texnologikparametrlari optimalbo‘lgan, agregatlarningstatsionarsharoitlaridayuqorisifatliishlashinita’minlashuchunjarayonhaqidakeraklima’lumotlarniyetkazibberib,boshqarishaniqliginita’minlashimkonigaegabo‘lganboshqariladigankattaliklarvaularninazoratqiladigannuqtalarnito‘g‘ritanlashmuhimahamiyatgaega.
Texnologikjarayonlarnitadqiqqilishdasanoatkorxonalariniboshqarishningtashkiliyprinsiplaribilanbog'liqbo‘lgantizimlarstrukturasinio‘rganishmaqsadgamuvofiq. Bundatizimlarbir-birigabo‘ysunadigantizimchalargaajratiladi. Kimyovaoziq-ovqatsanoatlariuchunuchbosqichliboshqarishstrukturasixosdir.
Bo‘ysunishtartibiningdastlabkibosqichitipaviytexnologikjarayonlargaasoslangan. Mahsulotishlabchiqarishdamuayyantexnologikvazifaniamalgaoshiruvchijarayonvaapparatlaryig‘indisio‘rtabosqichnihosilqiladi. Umuman, sanoatkorxonasitartibiningyuqoribosqichidir. Bu tartibningquyibosqichiuchunboshqarishningvazifasitexnologikjarayonlarnistabillashtirishvaoptimallashtirishdaniborat. Strukturaningo‘rtabosqichidagisexlarniavtomat -
lashtirishdaenergetikvamoddiysarfningkichikqiymatdaishlabchiqarishni
yuksaltirishvazifalaribajariladi. Uchinchibosqichuchunboshqarishningvazifasiishlabchiqarishtexnikaiqtisodiyko‘rsatkichlariniyaxshilashmasalalarinihalqilishdaniborat.
Bo‘ysunishtartibiningbirinchibosqichiavtomatikrostlashningnamunalijarayonvatizimlarigaasoslangan. Ularningvazifasitexnologikrejimlami
stabillashtirishdir. Bo‘ysunishtartibiningikkinchibosqichiniagregat,texnologikkompleksvatexnologikjarayonlarniboshqarishdagiavtomatlashtirilgantizimlaritashkilqiladi. Ularapparatlarishini optimal koordinatsiyalashvayuklarniularningo‘rtasidao‘zaro optimal taqsimlashvazifalarinibajaradi. Uchinchibosqichnisexlaryig‘indisi, ishlabchiqarishkorxonasi, xomashyozaxiralarinirejalashtirishvamahsulotniamalgaoshirishlarinioperativboshqarishtizimi, ya’nisanoatkorxonasiniavtomatikboshqarishtizimitashkilqiladi.
Rostlashjarayonigarostlanuvchiobyektvatizimningboshqaruvchiqisminingxususiyatlarita’sirko‘rsatadi. Rostlanuvchiobyektxususiyatlarinio‘rganishavtomatikrostlashtiziminiasosliloyihalashimkoniyatiniberadi.
Rostlanuvchiobyektningasosiyxususiyatlari: o‘z-o‘zidanto‘g‘rilanish;
sig‘im, yuk, tarqalishvaqti, tezligivakechikish.
Do'stlaringiz bilan baham: |
