Registrlar hám olardıń túrleri

REGISTRLAR vA ULARNING TURLARI, vAZIFALARI,
TASNIFI.
Joba :
1. Registrlar hám olardıń túrleri
2. Registrlar túrleri hám klassifikaciyası
3. Mikroprotsessorning sistemalı registrlari
Registrlar hám olardıń túrleri
Registrlar dep, cifrlı informaciyanı qabıllaw, yadta saqlaw, onı uzatıw hám sol informaciyanı kodın ózgertiretuǵın apparatqa aytıladı. Registr anglichan sózden alınǵan bolıp, jazıw jurnalı (Jurnal registratsiy) degen mánisti ańlatadı.Registrda informaciya 0 hám 1 nomerleriniń kombinatsiyasınan ibarat sanlar kórinisinde saqlanadı. Registrlar triger dep atalıwshı logikalıq elementler kompleksinen shólkemlesken hám olardıń sanı mashina sóziniń razryadlar sanına teń boladı. Informaciya daǵı ekilik koddıń hár bir razryadına registrning bir uyqas razryadı tuwrı keledi. Registrlar informaciyanı yadta saqlawdan tısqarı olar tómendegi wazıypalardı da atqaradı.
1) Sannıń kodın ózgertiw;
2) Informaciyanı ońǵa hám shep qálegen razryadqa jıljıtıw ;
3) Izbe-iz kodlardı parallel kodlarǵa almastırıw hám kerisinshe;
4) Ayırım logikalıq ámellerdi orınlaw ;
Registrlar informaciyanı jazıw usılına qaray izbe-iz hám paralel registrlarga bólinedi. Registrda informaciyanı qabıllaw, qózǵaw hám uzatıw basqarıwshı impulslar járdeminde ámelge asıriladı. Basqarıwshı impulsli signallar konyuktorlar arqalı registrlarga túsedi. Registrlar informaciyanı uzatıw usılına qaray 2 túrge bólinedi:

• 
  yad (jıljıtmaydigan) registr;
  
• 
  jıljıtuvchi registr.
  

Jıljıtuvchi registrlarni kóremiz.
Jıljıtuvchi registr dep, basqarıwshı taktli impuls tásirinde ekilik sanı kodın bir yamasa bir neshe razryad ońǵa yamasa shepke jıljıtadigan registrga aytıladı.Razryad setkasınan shıǵıp ketken san joǵaladı. Jıljıtuvchi registrlar arifmetik hám logikalıq operatsiyalardı orınlaw ushın da qollanıladı. Qońsılas razryadlı triggerlar arasına keshiktiruvchi elementler jalǵanadı. Úlken razryadlı trigerni esapshınıń kiriwine jalǵanǵan. San registrga 2 usılda jazılıwı múmkin.

• 
  Parallel kodlarda ;
  
• 
  Ketma - ket kodlarda.
  

Ketma - ket kodlar menen sannı jazıwda úlken razryadlı trigerni esapshınıń kiriwine sanı kishi razryaddan baslap ketma - ket kodlı signal impulsi kórinisinde beriledi. Hár bir razryad jazılǵannan keyin jıljıtuvchi impuls beriledi.Nátiyjede jazılǵan ekilik san bir razryad ońǵa jıljıydı. Jıljıtuvchi impuls hámme trigerlarni 0 jaǵdayǵa keltiredi. Bul halda trigerlarda jazılǵan birlik signal impulsiSol trigerlarning shıǵıwınan kishi razryadlı trigerga málim waqıt keshikib baradı. Trigerlardagi o'tkinchi protsesslar tawısıwı menen registrdagi ekilik san (kodlı signal ) kishi razryadqa jıljıydı. Registrda sanı hámme razryadlar jazıp bulingandan keyin “oqıw” komandası menen shıǵıw daǵı kon'yunktorlar arqalı parallel kodlı shinaga uzatıladı.
Parallel kod menen sanı jazıwda signal kodı kodlı shinaga beriledi. “Jıljıtuvchi” komandası menen signal kodı bir razryad ońǵa jıljıydı. N razryad qózǵaw ushın n ret jıljıtuvchi impuls beriw kerek. Sonday etip bir registr járdeminde sanı parallel kodın ketma - ket kodına aylandırıw múmkin. Sannı shepke qózǵaw ushın kishi razryadlı trigerni birlik shıǵıwın keshiktiruvchi element arqalı úlken razryadlı trigerni esapshınıń kiriwine jalǵaw kerek. Kóbinese EHM larda rezerv jıljıtuvchi registrlar da kóp qollanıladı. Házirgi waqıtta registrlar integral mikrosxema kóriniste islep shıǵarılmokda. Trigerlar, yad hám arifmetik apparattıń tiykarǵı elementi esaplanadı. Ol 2 turaqlı jaǵdayǵa iye bolǵan elektron apparat bolıp tabıladı. Ol eki kaskadli simmetrik qarsılıqlı kúsheytgishten ibarat bolıp kaskadlar arasında 100 % li oń teris baylanısıwı ámelge asırılǵan. Esaplaw texnikasında trigerlar yad apparatı retinde qollanıladı.
Trigger kiriwine beriletuǵın basqarıwshı signal tásirinde ol bir turaqlı jaǵdayından ekinshi turaqlı jaǵdayǵa ótedi. Onıń bir turaqlı jaǵdayı logikalıq 1 dep,ekinshisi 0 dep qabıl etiledi. Trigerni kiriwine beriletuǵın hár bir signalǵa muvofik ol óz jaǵdayın ózgertiwi ushın esaplı kirisiw rejimi qollanildi. Bunıń ushın trigerni bólek kiriwleri óz-ara birlestirib jalǵanadı.Trigerlar ámelde inersiyasız bolıp 1 sekunda 106 ret qayta -qayta ulanib turıwı múmkin. Trigerlar tiykarında EHM larni registrlari, esaplagichlari hám jıynagichlari jıynaladı. Trigerlar integral mikrosxema tiykarında jumıs chiqilmokda.Trigerlar informaciyanı saqlaw usılına kóre asinxron hám sinxron trigerlarga bólinedi. Asinxron trigerlarda informaciya waqtıniń qálegen momentinde kirisiw signalınıń ózgeriwi menen ózgeriwi múmkin. Sinxron trigerlarda olardıń shıǵıwlarındaǵı informaciya waqtıniń anıq momentinde sinxron signal berilgendagina ózgeredi.