Referat mavzulari ro’yxati

Qo‘shilmalar.
Plastik sergil xom ashyo sopol materiallar ishlab chiqarishda kam 
ishlatiladi, chunki quritish va pishirish jarayonida ular sezilarli hajmiy kichrayadi, 
buning natijasida yoriqlar hosil bo‘ladi. Hajmiy kichrayishni kamaytirish uchun xom 
ashyo aralashmasining tarkibiga gilni kamaytiruvchi materiallar (qum, shlak, qattiq 
yoqilg‘ining yonishidan hosil bo‘lgan kul, maydalangan sopol sinig‘i, shamot va 
boshqalar) kiritiladi. 
G‘ovakligi yuqori va issiqlik o‘tkazuvchanligi past bo‘lgan engil sopol 
materiallar olish uchun xom ashyo aralashmasining tarkibiga kukun hosil qiluvchi 
qo‘shilmalar kiritiladi, ular pishirish jarayonida yonib ketadi (qipiq, ko‘mir kukuni, 
torf va boshqalar). 
Boyituvchi va plastiklovchi qo‘shilmalar (yuqori plastik va bentonitli gillar, 
ko‘mir qazib chiqarishdagi chiqindilar, sulfat-spirtli barda, (qog‘oz ishlab chiqarish 
chiqindisi va boshqalar) tuproq gil xom ashyosini boyitish, uning plastikligini oshirish, 
gillarning qoliplanish va qurilish xossalarini yaxshilash uchun qo‘shiladi. 
 Sopol materiallar va buyumlar ishlab chiqarish 
Sopol materiallar va buyumlar turli-tuman o‘lchamga, shaklga, fizik-mexanik 
xossalarga ega bo‘ladi va turli maqsadlarda foydalaniladi. Ammo ularni ishlab 

---

42 
chiqarish texnologik jarayonining asosiy bosqichlari taxminan bir xil bo‘ladi va xom 
ashyo materiallarni qazib olish, xom ashyo massani tayyorlash, qoliplash, quritish, 
pishirish, pishirilgan buyumlarni navlarga ajratish va omborda saqlashni o‘z ichiga 
oladi. 
Gil qazib olish.
Sopol materiallar va buyumlarni ishlab chiqarish uchun gil, 
odatda, bevosita korxona yaqinida joylashgan ochiq konlardan ekskovatorlar va 
boshqa mashina hamda mexanizmlar yordamida qazib olinadi. Korxonaga gil kuzovi 
ag‘dariladigan vagonetkalarda, rels yo‘llarda, avtosamosvallar, tasmali transporterlar, 
kanat yo‘l vagonetkalari va transportning boshqa turlari bilan tashiladi.