Referat jumíSÍ Tema: Mámleketlik metrologiya tekseriwi hám qadaǵalawı

ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASÍ
INFORMACIYALÍQ TEXNOLOGIYALARÍ HÁM KOMMUNIKACIYALARÍN RAWAJLANDÍRÍW MINISTRLIGI
MUXAMMED AL-XOREZMIY ATINDAǴÍTASHKENT INFORMACIYALÍQ TEXNOLOGIYALARÍ UNIVERSITETI
NÓKIS FILIALÍ
Telekommuniciya fakulteti

«Kommunikaciya» baǵdarı
4-kurs sırtqı tálim studenti
Karamaddinov Baxtiyardıń
« Metrologiya, standartlastırıw hám sertifikatlastırıw »
páninen

REFERAT JUMÍSÍ

Tema: Mámleketlik metrologiya tekseriwi hám qadaǵalawı


Tayarlaǵan _________________ B. Karamaddinov
Qabıllaǵan _________________ O. Maxambetova

Mámleketlik metrologiya tekseriwi hám qadaǵalawı
Reje:

1. 
   Kirisiw.
   
2. 
   Tiykarǵı bólim
   
3. 
   Metrologiyalıq iskerlikti basqarıwdı kim hám qanday ámelge asıradı?
   

• 
  Ózbekistaan respublikasiniń metrologiya xizmetleri
  
• 
  Mámleket metrologiya tekseriwi hám qadaǵalawın ótkeriw tártibi
  

4. 
   Juwmaq.
   
5. 
   Paydalanılǵan ádebiyatlar:
   

KİRİSİW.
Xalıq aralıq birlikler sisteması yamasa SI (fransuzcha: Systime International Yunitec) — fizikalıq shamalardıń tiykarǵı hám tuwındılıq ólshew birlikler sisteması. 1960 -jılda ólshew hám táreziler boyınsha Parijda ótkerilgen 11-Bas konferensiyada qabıl etilgen. Xalıq aralıq birlikler sistemasın jetew tiykarǵı birlik, eki qosımsha birlik hám tuwındılıq birlikler quraydı. Tiykarǵı birlikler: uzınlıq birligi — metr (m), massa birligi — kilogramm (kg), waqıt birligi — sekund (s), termodinamik temperatura birligi — Kelvin (K), tok kúshi birligi — amper (A), jaqtılıq kúshi — sham, kandela (kd) hám element muǵdarı — buyım (buyım). Qosımsha birlikler: tegis múyesh birligi — radian (biykarlaw), keńisliktegi múyesh birligi — steradian (ster). Tuwındılıq birlikler tiykarǵı ólshew birliklerinen paydalanıp málim fizikalıq nızamlıq tiykarında anıqdanadı. Bunda koefficiyent ólshemge iye emes hám birge teń dep alınıwı kerek.
Fizikalıq shamanıń berilgen birlikler sistemasındaǵı tiykarǵı fizikalıq shamalar ólshemleri menen baylanısıwı ańlatpasına sol shamanıń ólshemliligi dep ataladı. SI sistemasında tiykarǵı shamalar uzınlıq, massa, waqıt, elektr tokı kúshi, termodinamik temperatura, jaqtılıq kúshi, element muǵdarı ólshemlikleri mod túrde L, M, T, I, Q, J, L^ belgileri arqalı ańlatıpalanadı.
Xalıq aralıq birlikler sistemasıt.pán hám texnikanıń barlıq tarawların óz ishine qamtıp aladı. Xalıq aralıq birlikler sisteması da mexanik, ıssılıq, elektr, magnit hám basqa shamalar óz-ara baylanısqan boladı. Bul sistemanıń tiykarǵı hám tuwındılıq birlikleri ámeliy ólshewler ushın júdá qolay esaplanadı.