Referat jumisi Tema: Tayarladi

4.Aqirg’i zaru’rlik

Qılmıstıń jınayatlılıǵın biykar etiwshi jaǵdaylardan taǵı biri aqırǵı za’rulik bolıp tabıladı.

Ózbekstan Respublikası Jınayat kodeksiniń 38-statyasında :

Aqırǵı za’rulik jaǵdayında, shaxstıń yamasa basqa puqaralardıń shaxsına yamasa huqıqlarına, jámiyet yamasa mámleket máplerine qa’ter saliwshi qáwipti qaytarıw ushın nızam menen qorǵalatug’in huqıq hám máplerge ziyan jetkezgen halda ámelge asırılǵan qılmıs, eger, sol qáwipti sol jaǵdayda basqa sharalar menen qaytarıwdıń ılajı bolmasa hámde jetkizilgen ziyan aldı alınǵan ziyanga qaraǵanda kemrek bolsa, jınayat dep tabilmaydı, dep belgilep qoyılǵan.

Aqırǵı za’rulik tómendegi jaǵdaylarda payda bolıwı múmkin:
1) shaxstin minez-qulqi ;
2) ekstrimal shárt-shárayatlardaǵı shaxs organizminiń fiziologikalıq jaǵdayı ;
3) haywanlardin’ hújimi;
4) harekettegi mashina hám mexanizmniń dúzelmeytuǵın jaǵdayı ;
5) tabiiy, texnogen hám soǵan uqsas ayrıqsha jaǵdaylar.
Aqırǵı za’ruliktin’ qa’wip salipatırǵan qáwipke salıstırǵanda huqıqıy shártleri:
Birinshi shárti aqırǵı za’rulik jaǵdayı qáwip dáreginiń payda bolıwı menen kórinetuǵın boladı. Qáwip dáregi hár qıylı waqıyalar bolıwı múmkin. Olarǵa insan tárepinen ámelge asırılǵan háreketler, tábiyǵiy apat (jer silkiniw, suw basıwı, órt hám taǵı basqalar ), haywanlardıń (qutirgan itning,o’gizdin’) adamlardıń turmısı hám sawlıgına qa’wip salip qoyıwı múmkin bolǵan agressiv háreketleri kiredi.
Ekinshi sha’rt qa’wiptin’ bar ekenligi.
Qáwiptiń bar ekenligi, qáwiptiń payda bolıwı yamasa jınayat nızamı menen qorǵalatug’in socialiq munasábetlerge real qáwip bar ekenligin ańlatadı.Málim bir jaǵdayda payda bolatuǵın,qa’wipti joq qiliw yamasa qıyalıy qáwip ámeldegi dep esaplanıwı aqırǵı za’rulik jaǵdayın keltirmeydi.
U’shinshi sha’rt qa’wiptin haqiyqiy boliwi kereligi.
Eger shaxs túrli sebeplerge kóre qáwiptiń joqlıǵın biliwi kerek bolmaǵan yamasa múmkin bolmaǵan bolsa, onıń bul qıyaliy qáwipti joq etliwine qaratılǵan háreketi de jınayat dep esaplanbaydı.
Qáwiptiń haqıyqıylıǵı degende, onıń obiektiv hám real tárzde ámeldegi bolıwın túsiniw kerek. Eger qáwip haqıyqıy bolmastan, shaxs onıń bar ekenligi haqqında nadurıs shamalag’an bolsa, shaxstıń bunday qılmısı shamalıq aqırǵı za’ruelik dep bahalanıp, juwapkerlik máselesi faktik qatege tiyisli ulıwma qaǵıydalarǵa kóre sheshiledi.