Редактор: досент Н

2. Proqnostik modelləşdirmə (Prediçtive Modelling). 
Bu mərhələdə 1-çi 
mərhələnin nətiçələrindən istifadə edilir və üzə cıxarılan qanunauyğunluqlar 
proqnozlaĢdırma ücün tətbiq edilir. Proqnostik modelləĢdirmə aĢağıdakı 
əməliyyatları nəzərdə tutur: 
-naməlum qiymətlərin proqnozlaĢdırması; 
-proseslərin inkiĢafının proqnozlaĢdırılması. 
Proqnostik modelləĢdirmə prosesində təsnifat və pronozlaĢdırma məsələləri 
həll edilir. 
Təsnifat 
məsələsinin həlli zamanı 1-çi mərhələnin nətiçələrindən 
(induksiya qaydalarından) məlum qiymətlər əsasında yeni obyektin müəyyən 
əminliklə əvvəlçədən bəlli olan siniflərdən birinə aid edilməsi ücün istifadə edilir. 

---

538 
ProqnozlaĢdırma 
məsələsinin həlli zamanı 1-çi mərhələnin nətiçələri 
(meyletmələr və variasiyalar) məqsəd dəyiĢəninin naməlum qiymətləri haqqında 
əvvəlçədən xəbər vermək ücün istifadə edilir. 
1-çi mərhələdə baxılan misalın davamı olaraq aĢağıdakı nətiçəni cıxarmaq 
olar: «iddiacının rəhbər vəzifə axtardığını və onun stajının 15 ildən cox olduğunu 
bilməklə 70% əminliklə demək olar ki, onun yaĢı 35-dən coxdur və ya «əgər 
iddiacının yaĢı 35-dən və arzu olunan əmək haqqı 1200 $-dan coxdursa, 90% 
əminliklə demək olar ki, o rəhbər vəzifə axtarır». 
Sərbəst axtarıĢ induktiv xarakter daĢıyır, bu mərhələdə üzə cıxarılan 
qanunauyğunluqlar xüsusidən ümumiyə doğru formalaĢdırılır. Nətiçədə müəyyən 
sinfin nümayəndələrini tədqiq etməklə, həmin sinfə aid obyektlər haqqında ümumi 
bilik alınır. Yuxarıda baxılan misala görə «yaĢ

35 il», «arzu olunan əmək 
haqqı

1200$» xüsusi faktlar əsasında ümumi nətiçəyə gəlinir ki, iddiacılar-rəhbər 
iĢciləridir. 
Pronostik modelləĢdirmə isə, əksinə, deduktiv xarakter daĢıyır. Bu mərhələdə 
alınan qanunauyğunluqlar ümumidən xüsusiyə doğru formalaĢdırılır. Burada 
tədqiq olunan obyektin məxsus olduğu sinfi və həmin sinif cərcivəsində qüvvədə 
olan ümumi qaydanı bilməklə, hər hansı obyekt və ya obyektlər qrupu haqqında 
yeni biliklər alınır. Baxılan misala qayıdaq: iddiacının rəhbər iĢ axtardığını və onun 
stajının 15 ildən cox olduğunu bilərək 70% əminliklə demək olar ki, onun yaĢı 35-
dən coxdur. Beləliklə, məlum olan ümumi qaydalar: «iddiacının məqsədi-rəhbər iĢ 
tapmaq», «iddiaçının stajı-15 ildən cox» əsasında xüsusi nətiçə cıxarılır: 
«iddiacının yaĢı 35-dən coxdur». 
Alınan qanunauyğunluqlar bəzən Ģəffaf ola bilər, yəni analitik onları izah edə 
bilər (məsələn, yuxarıda baxılan qaydalar), bəzən isə «qara qutu» kimi qeyri-Ģəffaf 
ola bilər. Sonunçu neyron Ģəbəkələrə aiddir.