Редактор: досент Н

11.2. DATA MĠNĠNG konsepsiyasının informasiya texnologiyaları 
 bazarında yeri 
Ġnformasiya texnologiyaları bazarlarının analizi ilə məĢğul olan «Gartner
Group» agentliyi 1980-çi illərdə 
«Business Ġntelligençe» (BĠ)
(biznes-intellekt) 
terminini təklif etmiĢdir. Bu termin qərar qəbuletmənin təminatı sistemindən 
istifadə etməklə biznes qərarlarının yaxĢılaĢdırılması ücün istifadə edilən müxtəlif 
konsepsiyaları və metodları nəzərdə tutur. 1996-çı ildə agentlik bu termini 
dəqiqləĢdirərək onun aĢağıdakı tərifini qəbul etdi:
BĠ- müəssisə cərcivəsində 
fəaliyyət göstərən və verilənlər anbarında saxlanılan informasiyaya müraçiəti və 
onun analizini reallaĢdıran, həmcinin düzgün və əsaslandırılmıĢ idarəetmə 
qərarlarını təmin edən proqram vasitələridir. 
Beləliklə, BĠ anlayıĢı müəssisə 

---

533 
miqyasında verilənlərin analizini və emalını yerinə yetirən müxtəlif vasitələri və 
texnologiyaları özündə birləĢdirir. Bu vasitələr əsasında idarəetmə qərarlarının 
qəbulu ücün informasiyanın keyfiyyətini artırmaq məqsədilə BĠ-sistemlər yaradılır. 
BĠ-sistemlərə baĢqa adla «Qərarların qəbulunun təminatı sistemləri» (QQTS) və ya 
ingilis dilində «Deçision Support System» (DSS) deyilir. Bu sistemlər 
verilənlərdən qərarların qəbulu ücün istifadə edilən informasiya hasil edirlər. 
«Gartner Group» BĠ-sistemlərini aĢağıdakı siniflərə məxsus proqram 
məhsullarının toplusu kimi təyin edir: 
-verilənlər anbarlarının qurulması ücün vasitələr; 
-operativ analitik emal sistemləri (OLAP); 
-informasiya-analitik sistemlər (Enterprise Ġnformation Systems-EĠS); 
-verilənlərin intelektual analizi vasitələri (DATA MĠNĠNG); 
-sorğuların yerinə yetirilməsi və hesabatların hazırlanması ücün instrumental 
vasitələr (query and reporting tools). 
DATA MĠNĠNG texnologiyası coxfənli sahə olduğu ücün onun yaradılması 
və tətbiqi ücün müxtəlif sahələrdən mütəxəssisləri çəlb etmək və onların qarĢılıqlı 
əlaqəsini təmin etmək lazımdır. 
DATA 
MĠNĠNG 
texnologiyasının 
səmərəli 
tətbiqi 
verilənlərin 
hazırlanmasının (ilkin emalının) keyfiyyətindən cox asılıdır. Analitiklərin fikrinə 
görə, verilənlərin hazırlanması bütünlüklə DATA MĠNĠNG prosesinin 80%-ni 
təĢkil edir. Modelin seçilməsi və ona düzəliĢlər edilməsi də müəyyən vaxt və 
maliyyə sərfləri tələb edir. Proqram təminatının hazırlanmasına isə ayrıça bir 
proses kimi baxılır və ona sərf olunan vaxt və maliyyə də ayrıça hesablanır. Bütün 
bu sərflərə baxmayaraq, DATA MĠNĠNG vasitəsilə əldə edilən qiymətli 
informasiya idarəetmənin keyfiyyətini yüksəltməklə, müəssisəyə böyük maliyyə 
dividendi gətirə bilər və onu rəqabətə davamlı edə bilər.